Wstęgowy ornament

Spis treści

1 Wstęgowy ornament
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Wstęgowy ornament

Ornament w formie pojedynczych lub zwielokrotnionych wstęg o konturach zaznaczonych linearnymi wyciskami ślepymi bądź złoconymi, a od XVI w. także z barwną powierzchnią. Tworzą rozmaite układy kompozycyjne oparte na ciągnących się równolegle, przecinających się lub przeplatających wstęgach. Przeważnie są wzbogacone innymi, drobniejszymi motywami floralnymi, napisami, superekslibrisami itd. Pierwsze przykłady w. o. znane są z opraw koptyjskich z VII-VIII w., w XIII w. pojawiły się na islamskich oprawach, w tym zwłaszcza na oprawach mudéjar (XV-XVI w.). W dekoracji europejskich opraw średniowiecznych rzadki. Do jego rozkwitu doszło w latach 40. XVI w. we Francji (np. niektóre oprawy dla Jeana Groliera i Thomasa Mahieu) jako składnika kartuszowej dekoracji. Od ok. poł. XVI w. stały się nieodłącznym elementem kompozycji à la fanfare opraw. Z Francji przeniknął do innych krajów (w tym do Polski), gdzie jego geometryczne kompozycje widnieją na ornamentalnych plakietach. Od ok. poł. XVI w. pocz. XVII w. stanowił składnik maureskowo-wstęgowego ornamentu m.in. na medalionach lub większych polach kompozycyjnych. W kręgu środkowoeuropejskim od ok. poł. XVI do 1 poł. XVII w. stanowił zredukowaną formę palmetowo-wstęgowego ornamentu (jako przeplatające się dwie wstęgi w układzie pasowym). W pierwszych dekadach XVIII w. ujawniła się tendencja do zaostrzania i przecinania się wstęg (wstęgowo-cęgowy ornament). Na klasycystycznych oprawach pojawiały się ornamenty ze zwielokrotnionymi w-i podwieszonymi do innych motywów, np. waz. Jako nawiązania lub naśladownictwa w. z opraw renesansowych ukazywano je na historyzujących oprawach. Zornamentalizowane formy przyjmowały też na secesyjnych oprawach. W praktyce tegumentologicznej można go pomylić z niektórymi formami łańcuszkowego ornamentu oraz z plecionką.