Maureskowo-wstęgowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
(fr. motif des mauresques combiné avec des motifs de rubans) | (fr. motif des mauresques combiné avec des motifs de rubans) | ||
| − | charakterystyczna odmiana maureski, w której silnie stylizowane wici roślinne widnieją pomiędzy wstęgami o zawijających się, załamujących pod różnymi kątami i prostych odcinkach, tworzących rozbudowane, zgeometryzowane układy. Nieznany w kręgu islamskim, pojawił się w Europie Zachodniej w 2 ćw. XVI w. pod wpływem wzorców graficznych (wzorniki introligatorskie) oraz poszukiwań nowych form dekoracyjnych w introligatorstwie. W l. 40. XVI w. spopularyzowany na oprawach francuskich m.in. z kręgu Fontainebleau, na których występował obok wstęgowego ornamentu (''entrelacs''), wyzbytego elementów floralnych. Na ok. poł. XVI w. przypada rozpowszechnianie się w europejskim introligatorstwie medalionów w typie ''pellegrino'' o owalnym bądź okrągłym (rzadziej czworobocznym) kształcie, wypełnionych rozmaitymi formami m.-w. o. Wyjątkowy w skali europejskiej zespół rytowanych dekoracji z m.-w. o. znajduje się na oprawach | + | charakterystyczna odmiana maureski, w której silnie stylizowane wici roślinne widnieją pomiędzy wstęgami o zawijających się, załamujących pod różnymi kątami i prostych odcinkach, tworzących rozbudowane, zgeometryzowane układy. Nieznany w kręgu islamskim, pojawił się w Europie Zachodniej w 2 ćw. XVI w. pod wpływem wzorców graficznych (wzorniki introligatorskie) oraz poszukiwań nowych form dekoracyjnych w introligatorstwie. W l. 40. XVI w. spopularyzowany na oprawach francuskich m.in. z kręgu Fontainebleau, na których występował obok wstęgowego ornamentu (''entrelacs''), wyzbytego elementów floralnych. Na ok. poł. XVI w. przypada rozpowszechnianie się w europejskim introligatorstwie medalionów w typie ''pellegrino'' o owalnym bądź okrągłym (rzadziej czworobocznym) kształcie, wypełnionych rozmaitymi formami m.-w. o. Wyjątkowy w skali europejskiej zespół rytowanych dekoracji z m.-w. o. znajduje się na oprawach Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta Pruskiego (ok. poł. XVI w.). W 2 poł. XVI i pocz. XVII w. ogromną popularność zdobyły orientalizujące oprawy z centralnymi medalionami i narożnymi ćwierćmedalionami z m.-w. o., który wzbogacano szrafowaniem tła, a niekiedy nawet malowaniem wstęg. W Polsce od lat 70. XVI w. dużym zainteresowaniem cieszyły się także odmiany centralnych i narożnych medalionów dopełnione rollwerkiem lub motywem główki anielskiej. W kręgu niderlandzkim i niemieckim, jak również w Rzeczypospolitej, wieloboczne, centralne medaliony z m.-w. o. (jako ślepe, złocone lub srebrzone wyciski) chętnie ukazywano na oprawach pergaminowych przez całą 1 poł. XVII w. Stopniowo jednak wypełniające je, anachroniczne ornamenty wypierały dekoracje barokowe o bardziej realistycznej, floralnej formie. |
| Linia 13: | Linia 13: | ||
[[Orientalizujące oprawy]] <br> | [[Orientalizujące oprawy]] <br> | ||
[[Pellegrino]] <br> | [[Pellegrino]] <br> | ||
| + | [[Rollwerk]] <br> | ||
| + | [[Srebrna Biblioteka]] <br> | ||
[[Szrafowanie]] <br> | [[Szrafowanie]] <br> | ||
[[Wstęgowy ornament]] <br> | [[Wstęgowy ornament]] <br> | ||
Aktualna wersja na dzień 23:39, 20 mar 2022
(fr. motif des mauresques combiné avec des motifs de rubans)
charakterystyczna odmiana maureski, w której silnie stylizowane wici roślinne widnieją pomiędzy wstęgami o zawijających się, załamujących pod różnymi kątami i prostych odcinkach, tworzących rozbudowane, zgeometryzowane układy. Nieznany w kręgu islamskim, pojawił się w Europie Zachodniej w 2 ćw. XVI w. pod wpływem wzorców graficznych (wzorniki introligatorskie) oraz poszukiwań nowych form dekoracyjnych w introligatorstwie. W l. 40. XVI w. spopularyzowany na oprawach francuskich m.in. z kręgu Fontainebleau, na których występował obok wstęgowego ornamentu (entrelacs), wyzbytego elementów floralnych. Na ok. poł. XVI w. przypada rozpowszechnianie się w europejskim introligatorstwie medalionów w typie pellegrino o owalnym bądź okrągłym (rzadziej czworobocznym) kształcie, wypełnionych rozmaitymi formami m.-w. o. Wyjątkowy w skali europejskiej zespół rytowanych dekoracji z m.-w. o. znajduje się na oprawach Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta Pruskiego (ok. poł. XVI w.). W 2 poł. XVI i pocz. XVII w. ogromną popularność zdobyły orientalizujące oprawy z centralnymi medalionami i narożnymi ćwierćmedalionami z m.-w. o., który wzbogacano szrafowaniem tła, a niekiedy nawet malowaniem wstęg. W Polsce od lat 70. XVI w. dużym zainteresowaniem cieszyły się także odmiany centralnych i narożnych medalionów dopełnione rollwerkiem lub motywem główki anielskiej. W kręgu niderlandzkim i niemieckim, jak również w Rzeczypospolitej, wieloboczne, centralne medaliony z m.-w. o. (jako ślepe, złocone lub srebrzone wyciski) chętnie ukazywano na oprawach pergaminowych przez całą 1 poł. XVII w. Stopniowo jednak wypełniające je, anachroniczne ornamenty wypierały dekoracje barokowe o bardziej realistycznej, floralnej formie.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Arabeska
Kartuszowa kompozycja
Maureska
Orientalizujące oprawy
Pellegrino
Rollwerk
Srebrna Biblioteka
Szrafowanie
Wstęgowy ornament
Wzorniki introligatorskie
Grafika
Przypisy
- Schunke 1954, s. 290–303;
- Burnatowa 1964, s. 25, 200-221;
- Laucevičius 1976, il. 126–127, 138–153 i in.;
- Krynicka 1980, il. 32b,h;
- Lindberg 1985 II, il. 35-37, 40;
- Hohl 1989, s. 324–329;
- Ogonowska 1993, il. 23, 27, 28;
- Gruber 1994, s. 23–111;
- Pearson 1994, s. 1–17;
- Wagner 2011, s. 163–171, 188–194;
- Kłysz-Hackbarth 2014, s. 37-38, il. 227;
- Wagner 2016 II, s. 60-65;
- Tondel, Wagner 2019.
Autor: A.W.
