Wstęgowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "===Wstęgowy ornament=== ==Zobacz też== Indeks alfabetyczny <br> ==Grafika== <gallery> Plik:Wstęgowy ornament 1.jpg Plik:Wstęgowy ornament 3.jpg Plik:Wstęg...") |
|||
| (Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | ==Wstęgowy ornament== | |
| − | + | ||
| + | Ornament w formie pojedynczych lub zwielokrotnionych wstęg o konturach zaznaczonych linearnymi wyciskami ślepymi bądź złoconymi, a od XVI w. także z barwną powierzchnią. Tworzą rozmaite układy kompozycyjne oparte na ciągnących się równolegle, przecinających się lub przeplatających wstęgach. Przeważnie są wzbogacone innymi, drobniejszymi motywami floralnymi, napisami, superekslibrisami itd. Pierwsze przykłady w. o. znane są z opraw koptyjskich z VII-VIII w., w XIII w. pojawiły się na islamskich oprawach, w tym zwłaszcza na oprawach mudéjar (XV-XVI w.). W dekoracji europejskich opraw średniowiecznych rzadki. Do jego rozkwitu doszło w latach 40. XVI w. we Francji (np. niektóre oprawy dla Jeana Groliera i Thomasa Mahieu) jako składnika kartuszowej dekoracji. Od ok. poł. XVI w. stały się nieodłącznym elementem kompozycji à la fanfare opraw. Z Francji przeniknął do innych krajów (w tym do Polski), gdzie jego geometryczne kompozycje widnieją na ornamentalnych plakietach. Od ok. poł. XVI w. pocz. XVII w. stanowił składnik maureskowo-wstęgowego ornamentu m.in. na medalionach lub większych polach kompozycyjnych. W kręgu środkowoeuropejskim od ok. poł. XVI do 1 poł. XVII w. stanowił zredukowaną formę palmetowo-wstęgowego ornamentu (jako przeplatające się dwie wstęgi w układzie pasowym). W pierwszych dekadach XVIII w. ujawniła się tendencja do zaostrzania i przecinania się wstęg (wstęgowo-cęgowy ornament). Na klasycystycznych oprawach pojawiały się ornamenty ze zwielokrotnionymi w-i podwieszonymi do innych motywów, np. waz. Jako nawiązania lub naśladownictwa w. z opraw renesansowych ukazywano je na historyzujących oprawach. Zornamentalizowane formy przyjmowały też na secesyjnych oprawach. W praktyce tegumentologicznej można go pomylić z niektórymi formami łańcuszkowego ornamentu oraz z plecionką. | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
[[Indeks alfabetyczny ]] <br> | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[à la fanfare oprawy]] <br> | ||
| + | [[Kartuszowa dekoracja]] <br> | ||
| + | [[Łańcuszkowy ornament]] <br> | ||
| + | [[Maureskowo-wstęgowy ornament]] <br> | ||
| + | [[Mudéjar oprawy]] <br> | ||
| + | [[Palmetowo-wstęgowy ornament]] <br> | ||
| + | [[Plecionka]] <br> | ||
| + | [[Wstęgowo-cęgowy ornament]] <br> | ||
| + | |||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
| Linia 16: | Linia 25: | ||
Plik:Wstęgowy ornament 1, ok. 1600, Gdańsk lub Toruńb.jpg | Plik:Wstęgowy ornament 1, ok. 1600, Gdańsk lub Toruńb.jpg | ||
Plik:Wstęgowy ornament 4b.jpg | Plik:Wstęgowy ornament 4b.jpg | ||
| − | |||
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 22: | Linia 30: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Fischer 1937, s. 106-112; |
| − | # | + | # Nuska 1964, il. 18o; |
| − | + | # Schunke 1971, s. 360-372; | |
| + | # LGB², I, 1985, s. 233-234; | ||
| + | # Pabel 2007, s. 27-36; | ||
| + | # Wittock 2008, kat. 6, 99-101. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 23:15, 22 mar 2022
Spis treści
Wstęgowy ornament
Ornament w formie pojedynczych lub zwielokrotnionych wstęg o konturach zaznaczonych linearnymi wyciskami ślepymi bądź złoconymi, a od XVI w. także z barwną powierzchnią. Tworzą rozmaite układy kompozycyjne oparte na ciągnących się równolegle, przecinających się lub przeplatających wstęgach. Przeważnie są wzbogacone innymi, drobniejszymi motywami floralnymi, napisami, superekslibrisami itd. Pierwsze przykłady w. o. znane są z opraw koptyjskich z VII-VIII w., w XIII w. pojawiły się na islamskich oprawach, w tym zwłaszcza na oprawach mudéjar (XV-XVI w.). W dekoracji europejskich opraw średniowiecznych rzadki. Do jego rozkwitu doszło w latach 40. XVI w. we Francji (np. niektóre oprawy dla Jeana Groliera i Thomasa Mahieu) jako składnika kartuszowej dekoracji. Od ok. poł. XVI w. stały się nieodłącznym elementem kompozycji à la fanfare opraw. Z Francji przeniknął do innych krajów (w tym do Polski), gdzie jego geometryczne kompozycje widnieją na ornamentalnych plakietach. Od ok. poł. XVI w. pocz. XVII w. stanowił składnik maureskowo-wstęgowego ornamentu m.in. na medalionach lub większych polach kompozycyjnych. W kręgu środkowoeuropejskim od ok. poł. XVI do 1 poł. XVII w. stanowił zredukowaną formę palmetowo-wstęgowego ornamentu (jako przeplatające się dwie wstęgi w układzie pasowym). W pierwszych dekadach XVIII w. ujawniła się tendencja do zaostrzania i przecinania się wstęg (wstęgowo-cęgowy ornament). Na klasycystycznych oprawach pojawiały się ornamenty ze zwielokrotnionymi w-i podwieszonymi do innych motywów, np. waz. Jako nawiązania lub naśladownictwa w. z opraw renesansowych ukazywano je na historyzujących oprawach. Zornamentalizowane formy przyjmowały też na secesyjnych oprawach. W praktyce tegumentologicznej można go pomylić z niektórymi formami łańcuszkowego ornamentu oraz z plecionką.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
à la fanfare oprawy
Kartuszowa dekoracja
Łańcuszkowy ornament
Maureskowo-wstęgowy ornament
Mudéjar oprawy
Palmetowo-wstęgowy ornament
Plecionka
Wstęgowo-cęgowy ornament
Grafika
Przypisy
- Fischer 1937, s. 106-112;
- Nuska 1964, il. 18o;
- Schunke 1971, s. 360-372;
- LGB², I, 1985, s. 233-234;
- Pabel 2007, s. 27-36;
- Wittock 2008, kat. 6, 99-101.
Autor: A.W.
