Kwiat: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Kwiat (kwiatek, kwiecie): uzupełn. term. ang.) |
(→Zobacz też) |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | ==Kwiat== | |
| − | (ang. flower) | + | (kwiatek, kwiecie) (ang. flower, fr. fleur) |
| − | Jeden z najpowszechniejszych motywów dekoracji introligatorskiej, funkcjonujący samodzielnie lub jako element ornamentu. Pojęcie k. nastręcza kłopotów nazewniczych, odnosi się bowiem do całej rośliny jak i jej organu rozmnażania (stosowane na to drugie określenie „kwiecie” nie jest precyzyjne, dotycząc raczej zbioru kwiatów – kwiatostanu). Jako samodzielny motyw na oprawach k. ukazywany jest na dwa sposoby: całe rośliny lub ich większe fragmenty oraz samo „kwiecie”. W romanizmie motyw k. ograniczony był do prostych form ornamentalnych (np. czteroliść). Jego rozpowszechnienie i podział na wiele rodzajów nastąpiło w gotyku (XIV-pocz. XVI w.). Wśród nich wyodrębnia się wizerunki „kwiecia” z boku (np. oset, bratek) oraz z góry (trójpłatek, czteropłatek); szczególną kategorią ujęć k. z góry jest rozeta. W gotyckich ujęciach z boku wyróżniają się kwiaty w doniczce lub wazie, o jednej lub trzech ulistnionych łodygach zakończonych „kwieciem”. Typowo gotyckim motywem wyciskanym z tłoków, jest kwiaton, występujący w niezliczonych odmianach i wariantach, z których wiele podlega silnej stylizacji, wymykającej się jasnej kategoryzacji (w literaturze niem. określane zbiorczo jako Blattwerk). Pokrewne kwiatonom są gotyckie tłoki z kwiatów bukietem. Różnokształtne k. widnieją też w obrębie gotyckich →wici roślinnych, wyciskanych z tłoków i radełek. Charakterystycznym rodzajem k., rozpowszechnionym w zdobnictwie gotyckim a później nowożytnym jest lilia. W renesansowym introligatorstwie Włoch k. pojawiał się rzadko, przeważnie w silnej stylizacji jako element arabeski. Motywy pojedynczego lub potrójnego kwiatu, wyciskane zazwyczaj z małych tłoków w narożach ram ornamentalnych, ukazywano na oprawach europejskich przez cały XVI w. W kręgu niemieckim i w Polsce 2-3 ćw. XVI w. chętnie stosowano motyw pąka | + | Jeden z najpowszechniejszych motywów dekoracji introligatorskiej, funkcjonujący samodzielnie lub jako element ornamentu. Pojęcie k. nastręcza kłopotów nazewniczych, odnosi się bowiem do całej rośliny jak i jej organu rozmnażania (stosowane na to drugie określenie „kwiecie” nie jest precyzyjne, dotycząc raczej zbioru kwiatów – kwiatostanu). Jako samodzielny motyw na oprawach k. ukazywany jest na dwa sposoby: całe rośliny lub ich większe fragmenty oraz samo „kwiecie”. W romanizmie motyw k. ograniczony był do prostych form ornamentalnych (np. czteroliść). Jego rozpowszechnienie i podział na wiele rodzajów nastąpiło w gotyku (XIV-pocz. XVI w.). Wśród nich wyodrębnia się wizerunki „kwiecia” z boku (np. oset, bratek) oraz z góry (trójpłatek, czteropłatek); szczególną kategorią ujęć k. z góry jest rozeta. W gotyckich ujęciach z boku wyróżniają się kwiaty w doniczce lub wazie, o jednej lub trzech ulistnionych łodygach zakończonych „kwieciem”. Typowo gotyckim motywem wyciskanym z tłoków, jest kwiaton, występujący w niezliczonych odmianach i wariantach, z których wiele podlega silnej stylizacji, wymykającej się jasnej kategoryzacji (w literaturze niem. określane zbiorczo jako Blattwerk). Pokrewne kwiatonom są gotyckie tłoki z kwiatów bukietem. Różnokształtne k. widnieją też w obrębie gotyckich →wici roślinnych, wyciskanych z tłoków i radełek. Charakterystycznym rodzajem k., rozpowszechnionym w zdobnictwie gotyckim a później nowożytnym jest lilia. W renesansowym introligatorstwie Włoch k. pojawiał się rzadko, przeważnie w silnej stylizacji jako element arabeski. Motywy pojedynczego lub potrójnego kwiatu, wyciskane zazwyczaj z małych tłoków w narożach ram ornamentalnych, ukazywano na oprawach europejskich przez cały XVI w. W kręgu niemieckim i w Polsce 2-3 ćw. XVI w. chętnie stosowano motyw pąka (pączka) roślinnego. Na przełomie XVI i XVII w. sporą popularność we Francji zyskały drobne, ale precyzyjnie opracowane, motywy k. m.in. na oprawach à la fanfare. Dalsze rozpowszechnienie motywu k. nastąpiło w erze baroku i rokoka: jako centralne elementy dekoracji kompartymentów grzbietu wśród filigranowych dekoracji okładzin, jako główne – malowane i złocone, mozaikowe bądź haftowane – motywy na niewielkich okładzinach (czasami też grzbietach), chętnie wzbogacane motywami ptaków. Jako pojedyncze k. lub detale wici stanowiły popularny składnik bordiur na oprawach z dekoracją pointillé oraz koronkową z XVII-XVIII w. Na oprawach romantycznych i historyzujących ukazywany rzadziej, wrócił do łask pod koniec XIX w. m.in. w mozaikowych dziełach Henriego M. Michela, a na przełomie XIX i XX w. wśród licznych introligatorów secesyjnych. W kolejnych dekadach XX i XXI w., pod wpływem nowych nurtów w zdobnictwie introligatorskim, coraz rzadszy (np. dzieła Franciszka J. Radziszewskiego). |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
[[Indeks alfabetyczny]] <br> | [[Indeks alfabetyczny]] <br> | ||
[[Czteropłatek ]] <br> | [[Czteropłatek ]] <br> | ||
| − | [[ | + | [[Floralna dekoracja ]] <br> |
[[Kwiaton ]] <br> | [[Kwiaton ]] <br> | ||
[[Kwiatów bukiet ]] <br> | [[Kwiatów bukiet ]] <br> | ||
[[Lilia ]] <br> | [[Lilia ]] <br> | ||
[[Liść ]] <br> | [[Liść ]] <br> | ||
| − | [[Pąk | + | [[Pąk]] <br> |
[[Rozeta ]] <br> | [[Rozeta ]] <br> | ||
[[Trójpłatek ]] <br> | [[Trójpłatek ]] <br> | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
# Davenport 1899, tabl. 11, 14, 21-23 i in.; | # Davenport 1899, tabl. 11, 14, 21-23 i in.; | ||
# Michon 1956, tabl. XXI, XXIII-XXIV, XXXII-XXXIV i in; | # Michon 1956, tabl. XXI, XXIII-XXIV, XXXII-XXXIV i in; | ||
| + | # Krynicka 1967, tabl. VIII/il. 3; | ||
# Devaux 1977, s. 153-156, 286, 291 i in.; | # Devaux 1977, s. 153-156, 286, 291 i in.; | ||
# Schwenke, Schunke 1979, tabl. 28-78, 171-184, 251-277; | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 28-78, 171-184, 251-277; | ||
| Linia 48: | Linia 49: | ||
# Mazal 1990, il. 185, 188, 197 i in.; | # Mazal 1990, il. 185, 188, 197 i in.; | ||
# von Arnim 1992, nr kat./tabl. 107, 193, 201 i in.; | # von Arnim 1992, nr kat./tabl. 107, 193, 201 i in.; | ||
| − | # Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 4-7. | + | # Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 4-7; |
| + | # Tondel 2007, tabl. XLVI. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 20:07, 4 lip 2021
Spis treści
Kwiat
(kwiatek, kwiecie) (ang. flower, fr. fleur)
Jeden z najpowszechniejszych motywów dekoracji introligatorskiej, funkcjonujący samodzielnie lub jako element ornamentu. Pojęcie k. nastręcza kłopotów nazewniczych, odnosi się bowiem do całej rośliny jak i jej organu rozmnażania (stosowane na to drugie określenie „kwiecie” nie jest precyzyjne, dotycząc raczej zbioru kwiatów – kwiatostanu). Jako samodzielny motyw na oprawach k. ukazywany jest na dwa sposoby: całe rośliny lub ich większe fragmenty oraz samo „kwiecie”. W romanizmie motyw k. ograniczony był do prostych form ornamentalnych (np. czteroliść). Jego rozpowszechnienie i podział na wiele rodzajów nastąpiło w gotyku (XIV-pocz. XVI w.). Wśród nich wyodrębnia się wizerunki „kwiecia” z boku (np. oset, bratek) oraz z góry (trójpłatek, czteropłatek); szczególną kategorią ujęć k. z góry jest rozeta. W gotyckich ujęciach z boku wyróżniają się kwiaty w doniczce lub wazie, o jednej lub trzech ulistnionych łodygach zakończonych „kwieciem”. Typowo gotyckim motywem wyciskanym z tłoków, jest kwiaton, występujący w niezliczonych odmianach i wariantach, z których wiele podlega silnej stylizacji, wymykającej się jasnej kategoryzacji (w literaturze niem. określane zbiorczo jako Blattwerk). Pokrewne kwiatonom są gotyckie tłoki z kwiatów bukietem. Różnokształtne k. widnieją też w obrębie gotyckich →wici roślinnych, wyciskanych z tłoków i radełek. Charakterystycznym rodzajem k., rozpowszechnionym w zdobnictwie gotyckim a później nowożytnym jest lilia. W renesansowym introligatorstwie Włoch k. pojawiał się rzadko, przeważnie w silnej stylizacji jako element arabeski. Motywy pojedynczego lub potrójnego kwiatu, wyciskane zazwyczaj z małych tłoków w narożach ram ornamentalnych, ukazywano na oprawach europejskich przez cały XVI w. W kręgu niemieckim i w Polsce 2-3 ćw. XVI w. chętnie stosowano motyw pąka (pączka) roślinnego. Na przełomie XVI i XVII w. sporą popularność we Francji zyskały drobne, ale precyzyjnie opracowane, motywy k. m.in. na oprawach à la fanfare. Dalsze rozpowszechnienie motywu k. nastąpiło w erze baroku i rokoka: jako centralne elementy dekoracji kompartymentów grzbietu wśród filigranowych dekoracji okładzin, jako główne – malowane i złocone, mozaikowe bądź haftowane – motywy na niewielkich okładzinach (czasami też grzbietach), chętnie wzbogacane motywami ptaków. Jako pojedyncze k. lub detale wici stanowiły popularny składnik bordiur na oprawach z dekoracją pointillé oraz koronkową z XVII-XVIII w. Na oprawach romantycznych i historyzujących ukazywany rzadziej, wrócił do łask pod koniec XIX w. m.in. w mozaikowych dziełach Henriego M. Michela, a na przełomie XIX i XX w. wśród licznych introligatorów secesyjnych. W kolejnych dekadach XX i XXI w., pod wpływem nowych nurtów w zdobnictwie introligatorskim, coraz rzadszy (np. dzieła Franciszka J. Radziszewskiego).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Czteropłatek
Floralna dekoracja
Kwiaton
Kwiatów bukiet
Lilia
Liść
Pąk
Rozeta
Trójpłatek
Grafika
Przypisy
- Davenport 1899, tabl. 11, 14, 21-23 i in.;
- Michon 1956, tabl. XXI, XXIII-XXIV, XXXII-XXXIV i in;
- Krynicka 1967, tabl. VIII/il. 3;
- Devaux 1977, s. 153-156, 286, 291 i in.;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 28-78, 171-184, 251-277;
- Schmidt-Künsemüller 1985, s. 233, 241, 251-252 i in.;
- Mazal 1990, il. 185, 188, 197 i in.;
- von Arnim 1992, nr kat./tabl. 107, 193, 201 i in.;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 4-7;
- Tondel 2007, tabl. XLVI.
Autor: A.W.
