Kurioza introligatorskie
Spis treści
Kurioza introligatorskie
Oprawy o dziwacznym, lub wręcz szokującym, kształcie, rozmiarach, użytych materiałach oraz przeznaczeniu, rzadziej też dekoracji. Zjawisko tworzenia opraw, których forma znacznie odbiegała od ustalonych wzorców znane było już w średniowieczu (np. francuskie oprawy romansów o kształcie serca – XV w., oprawy zamykane mechanizmem zamka ryglowego – 2 poł. XV w.). Od XVI w., wraz z rozwojem bibliofilstwa, a jednocześnie gabinetów sztuki i osobliwości przyrodniczych, powiększała się liczba udziwnionych form opraw (np. bliźniacze oprawy w różnych odmianach, np. tabernakulowych lub tête-bêche, wieloboczne oprawy, dużoformatowe, rozkładane oprawy-toalety). Wykonywano też dzieła sytuujące się na pograniczu wyrafinowania oraz udziwnienia w sferze materiałów i technik zdobniczych (np. Srebrna Biblioteka, niektóre wykwintne złotnicze oprawy, oprawy ze skóry rekina, szylkretu itp.). Specyficzną kategorią są makabryczne oprawy, odznaczające się drastycznością dekoracji lub użytego materiału obleczeniowego, w tym ludzkiej skóry. Osobliwościami introligatorskimi są też tzw. biblioteczki podróżne w formie pudła imitującego z zewnątrz oprawę, a wewnątrz mieszczącego liczne (nawet kilkadziesiąt) małoformatowych woluminów. Na podobnej koncepcji oparto sekretne pudła/szkatuły wydrążone w bloku oprawnej książki, bądź jedynie w obudowie imitującej oprawę woluminu np. umieszczanego między księgami na regałach. W XX-XXI w. zadziwiającą formę, skrajnie przekształcającą lub nawiązującą do oprawy książkowej, nadaje się szczególnie często obiektom z dziedziny art-book.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Bliźniacza oprawa
Makabryczne oprawy
Srebrna Biblioteka
Eksperymenty introligatorskie
Miniaturowe książki
Grafika
Nietypowe formy książek, wg. Wiese 1953
Oprawa bliźniacza w typie tabernakulowym, Włochy, XVI w., fot. wg: Bologna 1998
Oprawa w kształcie serca, Caspar Meuser, Drezno, przed 1585, fot. wg: von Rabenau 1994
Oprawa bliźniacza i jednocześnie pudło z kolekcji opata J. Ponętowskiego, XVI w., fot. wg. Partyka 2021
Pudło wykonane z drukowanej książki, XVIII w.
Oprawa-toaleta, Francja, XVIII w., fot. wg: www.pba-auctions.com
Przypisy
- Grolier Club 1903, s. 57-59;
- F. Wiese, Der Bucheinband, Stuttgart 1953, s. 16.
- Chrzanowski 1984, s. 143;
- von Rabenau 1994, Bildband, tabl. 94, 102;
- Bologna 1998, s. 102;
- Heiles 2019, s. 22-23.
- Partyka 2021, s. 174-177.
Autorzy: A.W.
