Papiery drukowane metaliczne

Papiery drukowane metaliczne

(papiery brązowe) (ang. metallic varnish papers, bronze-varnish papers; niem. das Bronzefirnispapier; fr. papier à vernis doré)

Papiery drukowane metaliczne należą do grupy papierów dekoracyjnych drzeworytniczych. Zdobione są techniką druku wypukłego klockiem drzeworytniczym. Jako medium używano werniksu zmieszanego z metalicznym brązowym proszkiem.

Historia

Wynalezienie techniki drukowania papieru farbą zawierającą drobinki metalu zawdzięcza się Jeremiasowi Neuhoferowi i Jakobowi Enderlinowi, którzy w 1690 r. opracowali sposób na dekorowanie bawełnianego płótna poprzez zadrukowywanie go mieszaniną werniksu i proszku brązowego. Metodę szybko zaadoptowano w rzemiośle papierniczym. Najstarszy papier dekorowany drukowany metaliczny datowany jest na 1690 r., użyto go jako obleczenia książki wydanej w Salzburgu w 1706 r. Wczesne papiery tego typu drukowane były na jednolitym tle. Następnie dekorację tła rozbudowano i dekorowano, np. używając szablonu (il. 1), jak w przypadku papieru przypisywanego Jacobowi Enderlinowi, w którego tle widnieją wykonane za pomocą szablonu czerwone kwiaty o czarnych liściach. Ornamentyka tych papierów ograniczała się do stylizowanych wici roślinnych, przedstawienia figuralne były rzadkością. Tym cenniejszy jest zachowany papier z przedstawieniem figuralnym, przypisywany J.F. Leopoldowi (1668 – 1727), na którym w ornament floralny zostały wplecione putta (il. 2).

Technika wykonania

W literaturze przedmiotu znaleźć można dwa sposoby wykonywania papierów drukowanych metalicznych:

• Odbitkę wykonywano matrycą drewnianą z pomocą prasy drukarskiej. Jako medium używano werniksu zmieszanego z metalicznym brązowym proszkiem. Wydruki wykonywano na papierach jednolitych, lub pokrytych wcześniej inną dekoracją, np. wykonaną w technice klajstrowej.
• Na przygotowane wcześniej podłoże papierowe (zabarwione lub zamalowane na jeden lub więcej kolorów)drukowano matrycą drzeworytniczą wzór mordantem. Następnie na powierzchnię papieru nakładano bardzo dokładnie rozdrobniony proszek metalowy, który przylegał do papieru w miejscach, gdzie znajdował się mordant. Końcowym etapem było pokrycie papieru werniksem.

Papiery drukowane metaliczne uważane są za bardzo rzadkie i cenne, ze względu na to, że produkowano je jedynie przez około czterdzieści lat: od ok. 1690 do ok. 1730 roku. Powstające równolegle papiery reliefowe metaliczne, ze względu na atrakcyjny efekt fakturalny, wyparły papiery drukowane metaliczne.

Zobacz też

Papiery dekoracyjne
Papiery reliefowe metaliczne

Grafika

• 

  il. 1. Obleczenie książki. Papier drukowany metaliczny na podłożu dekorowanym przy użyciu szablonu.

• 

  il. 2. Obleczenie książki.Papier drukowany metaliczny z przedstawieniami putt.

Przypisy

1. Cloonan M. V. Early bindings in Paper a Brief History of Hand-Made Paper-Covered Books with Multilingual Glossary, Iowa 1990, s. 69.
2. Kromp D., Bunt(es) Papier, 2018, s. 13-15.
3. Loring R., Decorated Book Papers, Cambridge, 1973, s. 51.
4. Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018, s. 51-53.
5. Voorn H., The Dutch Papers in the Collection of the Royal Library in the Hague, „IPH yearbook”, 1986, s. 155-156.
6. Wolfe R. J., Marbled Papers: Its History, Techniques and Patterns, Filadelfia, 1990, s. 22.
7. Windyka T., Przyczynek do dziejów technik zdobienia papierów w: „Rocznik Muzeum Papiernictwa” t. I, 2007, s. 298.
8. Sposób farbowania papierów, „Piast czyli Pamiętnik Technologiczny”, Warszawa, 1829, t. 2, s. 111.
9. LoB: http://www.ligatus.org.uk/lob/concept/3969 [dostęp: 10. 04. 2018 r.].
10. http://www.buntpapier.org/techniken/bronzefirnispapier.html [dostęp: 10. 04. 2018 r.].

---

Autor: M.P.B.