Papiery dekoracyjne

Papiery dekoracyjne

(papiery ozdobne, papiery dekorowane, papiery wzorzyste, papiery barwne) (ang. decorated papers; niem. das Buntpapier; fr.papier décoré)

Papiery dekoracyjne to papiery poddane różnym zabiegom, które nadają im ozdobny wygląd. Papiery dekoracyjne mają zastosowanie w introligatorstwie, zwłaszcza jako materiały obleczeniowe i wyklejkowe opraw książek oraz materiały służące do wykonywania i oklejania różnego rodzaju wyrobów galanteryjnych. Należą do nich także tapety, służące do wyklejania ścian. Analogiczne wykończenie mogą posiadać kartony.

Papiery ozdobne

Papier ozdobny to typ papieru dekoracyjnego, który powstaje w fazie produkcji papieru w papierni. Uzyskuje się go przez:

• dodanie do masy papierniczej specjalnych substancji, np. barwników, nietypowych włókien, drobin substancji nierozpuszczalnych, środków działających chemicznie;
• zastosowanie specjalnych sit (w maszynie papierniczej także egutera) dla uzyskania znaku wodnego;
• użycie filcowych przekładek do odciskania wilgoci z arkuszy (w maszynie papierniczej także wału o wyfrezowanym wzorze) dla uzyskania faktury na powierzchni papieru;
• zafarbowanie już wyczerpanej wstęgi (zabarwienie powierzchniowe, zadrukowanie);
• wytłaczanie na kalandrach, przez nałożenie lakieru lub fakturowej folii (papier o trójwymiarowym deseniu);
• powlekanie.

Papiery dekorowane

Papier dekorowany to typ papieru dekoracyjnego uszlachetnionego i upiększonego po opuszczeniu papierni. Dekoracji poddawana jest jego powierzchnia (zwykle z jednej strony). Istnieje wiele sposobów dekorowania tego rodzaju papieru (drukowanie, marmurkowanie, tłoczenie, nakrapianie, zamalowanie itp.). Dekorowaniem papieru zajmują się sami introligatorzy lub też specjalistyczne wytwórnie papierów dekorowanych, np. od końca XIX wieku introligatorom polskim dostarczała materiały Fabryka Obić Papierowych i Papierów Kolorowych J. Franaszka.

Rodzaje papierów dekorowanych (systematyka)

• drukowane
  • drzeworytnicze – drukowane klockiem drzeworytniczym
  • metaliczne - drukowane klockiem drzeworytniczym farbą zawierającą drobinki metalu
  • miedziorytnicze – drukowane matrycą miedzianą
  • litografowane
  • walcowane
  • odbijane w technice monotypii
• reliefowe
  • metaliczne – posiadają relief oraz dekorację wykonaną płatkami metali (mosiądzu, złota, srebra),
  • wytłaczane (ślepotłoczone – surowy lub kolorowy papier posiadający reliefową dekorację),
• klajstrowe
  • odciągane
  • pędzlowe/ narzędziowe/ stemplowe
  • tapowane
  • ściekające
• marmurkowe
  • włoskie,
  • hiszpańskie,
  • tureckie,
  • narzędziowe
  • olejowe
• metaliczne
  • dekorowane metalem płatkowym
  • dekorowane sproszkowanym metalem.
  • barwione powierzchniowo, nakrapiane,natryskowe
• powlekane folią lub masą z tworzyw sztucznych (sztuczna skóra)
• inne
  • welurowy
  • krystaliczny
  • dwuwarstwowy
  • glansowany.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Papier
Papier maszynowy
Suminagashi
Mora
Zdobienie krawędzi

Bibliografia

1. Krauze S., Rinck J., Buntpapier – ein Bestimmungsbuch, Decorated Papers – a Guidebook, Sierpapier – een Gids, Stuttgart, 2016.
2. Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018, s. 116-121.
3. Pronobis-Gajdzis M., Siemieniako E., Papiery dekoracyjne w oprawach starych druków PAN Biblioteki Kórnickiej. Zarys historii, terminologia, systematyka, [w:] Zbiory polskie, red. A. Wagner, współpr. D. Ryszkowska-Mirowska, A. Wronka, Toruń 2021, s. 467-492
4. Jakucewicz S., Papiery ozdobne : (text & cover), Warszawa 2006.

---

Autor: M.P.B., E.P.