Maska
Spis treści
Maska
(ang. mask, fr. masque, niem. Maske)
W sztukach zdobniczych realistycznie opracowany wizerunek głowy ludzkiej lub zwierzęcej, ujętej na wprost bądź z profilu. W zdobnictwie opraw od XVI w. jako manierystyczna, kobieca m. (zwana: espagnolette lub tête en espagnolette), przystrojona diademem, zwisającą chustką, pióropuszem itp. Zazwyczaj stanowią element większych kompozycji (np. złoconych medalionów w centrum i w narożnikach okładzin). Popularność w złotniczych oprawach manierystycznych 3 ćw. XVI-pocz. XVII w. zdobyły odlewane, półplastyczne maski lwa, lokowane głównie w narożnych okuciach (np. niektóre oprawy Srebrnej Biblioteki) i na zapięciach. Takowe spotykane też na metalowych okuciach i zapięciach opraw barokowych XVII-XVIII w. Odosobnioną formę mają m. symbolizujące „króla słońce” na oprawach ksiąg związanych z Ludwikiem XIV (m.in. na superekslibrisie jego bibliotekarza Jean-Paula Bignona). M. kobiecą w typie tête en espagnolette chętnie ukazywano na regencyjnych i rokokowych oprawach.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Aniołek
Maszkaron
Regencyjne oprawy
Rokokowe oprawy
Srebrna Biblioteka
Grafika
Maska (głowa) lwa jako okucie narożne oprawy ze Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta Pruskiego i jego żony Anny Marii, poł. XVI w., Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, fot. Z. Wagner
Maska (głowa) lwa jako okucie narożne oprawy ze Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta Pruskiego i jego żony Anny Marii, poł. XVI w., Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, fot. A. Skowroński
Maska kobieca i lwia w kartuszu na oprawie manierystycznej, Niemcy, lata 70. XVI w.
Maski kobiece w dekoracji włoskiej oprawy z ok. 1600 r.
Motywy masek kobiecych zakończonych zoomorficznymi tułowiami wkomponowane w spirale w dekoracji oprawy rzymskiej, po 1608 r.
Maska kobieca jako element kartusza herbowego w superekslibrisie z 1 poł. XVII w.
Maska kobieca i herma w dekoracji oprawy barokowej, prawdopodobnie Polska, lata 40. XVII w.
Motywy masek kobiecych na oprawie włoskiej z 2 poł. XVIII w., repr. wg F. Macchi, Il legature storiche..., 2007, il. 12
Maska kobieca ze skrzydłami na niemieckiej oprawi historyzującej, Berlin 1881, fot. wg: Jaeger 2002
Przypisy
- Laucevičius 1976, il. 293-294,
- Culot 1979, tabl. VII/il. 22-23;
- von Arnim 1992, nr kat./tabl. 61, 112;
- Tondel, Wagner 2019, s. 158-159, 184-185 i in.
Autor: A.W.
