Maszkaron
Spis treści
Maszkaron
(ang. mascaron; niem. Maskaron; fr. mascaron)
W sztukach zdobniczych: ludzka lub na poły zwierzęca głowa o zdeformowanych rysach, włosach przekształcających się w liście, formy małżowinowe, bądź inne twory dekoracyjne; najczęściej ujmowana wprost lub z profilu. Wywodzi się ze sztuki antycznej, odkąd stosowany w kolejnych epokach; szczególnie popularny w zdobnictwie manierystycznym. Wówczas chętnie ukazywany na okuciach i zapięciach opraw złotniczych oraz w obrębie większych kompozycji wyciskanych na oprawach. Na wczesnobarokowych okuciach jego przestylizowanie w kierunku form małżowinowo-chrząstkowych prowadziło niekiedy do uabstrakcyjnienia formy. W Polsce najczęściej widnieje na zwartej grupie narożnikowych ćwierćmedalionów maureskowo-wstęgowych z rollwerkiem, typowych dla warsztatów krakowskich i poznańskich (4 ćw. XVI-pocz. XVII w.). Ponowne spopularyzowanie m. nastąpiło w historyzującym introligatorstwie XIX w.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Małżowinowo-chrząstkowy ornament
Maska
Maureskowo-wstęgowy ornament
Grafika
Maszkaron w dekoracji oprawy ze Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta Pruskiego i jego żony Anny Marii, poł. XVI w., BUMK, Toruń, fot. A. Skowroński
Maszkaron w dekoracji ćwierćmedalionu narożnego, Polska, 4 ćw. XVI w., BWSD, Włocławek, fot. A. Wagner
Maszkaron w dekoracji ćwierćmedalionu narożnego, Polska, 4 ćw. XVI w., BWSD, Włocławek, fot. A. Wagner
Maszkaron w centrum medalionu maureskowo-wstęgowego, prawdopodobnie Toruń, pocz. XVII w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Maszkaron na niemieckiej oprawie wydawniczej o dekoracji historyzującej, 1881, fot. wg: Jaeger 2002
Przypisy
- Mazal 1990, il. 131;
- Kozakiewicz 1996, s. 252;
- Jäger 2002, nr kat./il. 22-23;
- Wagner 2016 II, s. 54, 62-68, 74.
Autor: A.W.
