Falcerka
Falcerka
(złamywarka, falcarka, falcówka) (niem. Falzmaschine, fr. plieuse)
Maszyna służąca do falcowania (złamywania) arkuszy zadrukowanego papieru na żądaną liczbę złamów. W efekcie pracy falcerki z płaskich arkuszy drukarskich powstają składki. Falcerki zostały zastosowane w procesie oprawy masowej (wydawniczej), zastępując pracę ręczną, a jednocześnie przyspieszając znacząco proces produkcji.
Historia
W roku 1847 Anglik Thomas Birchall opatentował pierwszą maszynę służącą do falcowania czasopism, w roku 1849 nadano patent na amerykańską falcerkę Edwarda Smitha. James Black opatentował maszynę własnej konstrukcji w 1850 roku i zaprezentował ją rok później na londyńskiej Wystawie Światowej. Do grona producentów falcerek dołączyła w 1860 szwajcarska firma Martini, a w latach 80. XIX stulecia niemieckie fabryki Preusse & Co. i Hugo Kocha. W Ameryce w drugiej ćwierci XIX wieku opatentowano przeszło 40 maszyn falcujących i ponad setkę ich usprawnień. Pierwsze maszyny do złamywania arkuszy miały konstrukcję nożową, w 1900 roku firma Lang i Zander z Chicago opatentowała falcerkę kieszeniową.
Zasada działania
Złamywanie arkusza następowało od uderzenia metalowej listwy, a zagięty arkusz dostawał się pomiędzy walce, które go sprasowywały. Falcerki nożowe osiągały wydajność 1000-2000 złamów na godzinę. Większą wydajność (nawet 10 000 złamów na godzinę) zapewniały falcerki kieszeniowe, w których arkusz podawany był przez wałki, aż trafiał na opór krańca kieszeni, wówczas przeginał się. Zagięty arkusz przekazywany był pomiędzy wałki, które sprasowywały załamanie. Pierwsze maszyny wymagały ręcznego nadawania arkuszy, kolejne udoskonalenia polegały na zastosowaniu podajników, chwytaków, taśm transportujących, tak że od początku wieku XX falcerki mogły pracować automatycznie. Maszyny falcujące zestawiane są z kilku sekcji, złamując arkusz wielokrotnie.
Falcerki mogą zostać połączone z przystawkami nacinającymi, perforującymi lub szyjącymi termonićmi.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Falcowanie
Holendrowanie maszynowe
Maszyny introligatorskie
Grafika
Falcerka nożowa
Przypisy
- Biesalski E.P., Die Mechaniesierung der Deutschen Buchbinderei 1850-1900, Frankfurt am Main 1991, s. 23-27.
- Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo, Wrocław 1986, s. 28-31.
- The Edinburgh Philosophical Journal, Tom 31, 1847, s. 411, https://books.google.pl/books?id=jVFTAAAAcAAJ&pg=PA411&lpg=PA411&dq=1847+Thomas+Birchall&source=bl&ots=2HdPpMAjNV&sig=nTH9zPgYd8tRZmyT_j02rEwCwo8&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjdi-OH0tLfAhWJl4sKHRXoCPIQ6AEwDHoECAUQAQ#v=onepage&q=1847%20Thomas%20Birchall&f=false
- John Timbs, The Year-book of Facts in the Great Exhibition of 1851, London 1851 s. 161, https://books.google.pl/books?id=egg-AQAAMAAJ&pg=PA161&dq=1851+Black+folding+paper&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjDuOTs09LfAhWriqYKHbSxDf4Q6AEIKTAA#v=onepage&q=1851%20Black%20folding%20paper&f=false
Autor: E.P.
