Narzędzia introligatorskie

Do podstawowego wyposażenia warsztatu introligatorskiego należały szywnica oraz prasy introligatorskie. Introligatorzy posługiwali się wieloma narzędziami, niektóre z nich mają uniwersalny charakter, inne zostały skonstruowane specjalnie dla introligatorów.

Spis treści

1 Narzędzia uniwersalne
2 Narzędzia specjalistyczne
3 Materiały pomocnicze
4 Zobacz też
5 Grafika
6 Przypisy

Narzędzia uniwersalne

Do narzędzi uniwersalnych można zaliczyć:

Nożyczki służące do krojenia różnego rodzaju materiałów: papieru, płótna, tasiemek itp. Specjalistyczne nożyczki introligatorskie są długie i wąskie co pozwala zmaksymalizować długość jednego cięcia.
Pędzle których podstawowym zastosowaniem jest nakładanie kleju. Do kleju stosowanego na zimno (klajster, kleje dekstrynowe, dyspersyjne) używano pędzli płaskich różnych wielkości, do kleju na gorąco (kostny) - pędzli okrągłych, dłużej utrzymujących temperaturę. Pędzle służą także do barwienia i malowania (np. krawędzi), nakładania białka podczas złocenia. Pędzle z twardej szczeciny lub słomy ryżowej służą do nakrapiania farb (przy marmoryzowaniu, nakrapianiu krawędzi). Płaskie, bardzo cienkie i delikatne pędzle mogą służyć do nakładania płatków złota. Do nowych wynalazków należy pędzel wodny, który w trzonku ma zbiorniczek z wodą, przesączającą się do włosia: służy do "rysowania" wodnej kreski na bibułce japońskiej, ułatwiającej oderwanie paska żądanej szerokości.
Igły służące do zszywania ręcznego książek. Powinny być dość długie, ich grubość jest uzależniona od grubości nici używanej do szycia. Igły służące do dziergania kapitałek mogą być krótsze i cieńsze.
Młotki, służące do zbijania i wyokrąglania grzbietów. Do oporkowania oraz do przybijania okuć używano mniejszych młotków.
Piły, służące do nacinania rowków w grzbietach bloków. Nacięte rowki służą dą ukrycia sznurka, do którego przyszywane są składki, bądź też do umieszczenia sznurka w oprawie klejone, bezszyciowej.
Pilniki służące do szlifowania okładek tekturowych lub drewnianych.
Szpikulce (szpilorki) służące do przekłuwania dziurek (np. podczas zszywania).
Liniały żelazne przy których przycinano materiały.
Kątowniki służące do wyznaczania kąta prostego. Duże kątowniki mogą służyć do krojenia podobnie jak liniały.
Cyrkle, zwłaszcza cyrkle kolcowe, których rozstaw można utrwalić przykręcana śrubką; służą do odmierzania odległości i oznakowywania.
Kociołek do gotowania kleju, metalowy garnek z podwójnym dnem i ściankami; pomiędzy obie części wlewano wodę, co zapobiegało przegrzaniu i przypaleniu kleju. Wewnętrzny pojemnik był często przedzielony na dwie części, dla jednoczesnego umieszczenia kleju gęstszego i rzadszego.
Palnik gazowy, spirytusowy lub elektryczny do nagrzewania tłoków.
Poduszka do złota, osadzona na drewnianej ramce, wypchana i obciągnięta skórą zamszową, stanowi podkład do krojenia płatków złota na kawałki odpowiedniej wielkości.
Deski o wymiarach nieco przekraczających typowe formaty książek, służące za przekładki, pomiędzy które wkładano książki oraz różne półfabrykaty (np. naprawiane karty, wyklejki) na czas prasowania lub dosuszania pod przyciskiem. Obok desek do przekładania użytków stosowana jest tektura, bibuły, fizelina, a także makulatura papierowa i kartonowa.

Narzędzia specjalistyczne

W rzemiośle introligatorskich powstał też cały szereg narzędzi specjalistycznych, stworzonych specjalnie dla konkretnych prac. Należały do nich:

Agat służący do polerowania złoconych brzegów
Gładzik do polerowania skóry
Kostka introligatorska służąca do przyciskania i przycierania
Noże introligatorskie - obok używanych do wielu prac zwykłych noży introligatorzy wykształcili całą gamę noży specjalistycznych przeznaczonych do podcinania skóry, krojenia złota, obcinania krawędzi kart, wycinania passe-partout itd.
Szczypce do zwięzów
Wierszownik introligatorski służący do układania czcionek i wytłaczania napisów
Tłoki introligatorskie służące do wyciskania dekoracji i napisów na oprawie.

Materiały pomocnicze

Na wyposażenie warsztatów składało także się wiele materiałów pomocniczych, takich jak tektury, bibuły i blachy, którymi pomagano sobie podczas prasowania i suszenia wyrobów, papier ścierny i odłamki szkła, służące do szlifowania (szkło także do ścieniania pergaminu), osełki do noży, ciężarki do przyciskania, gąbki do zwilżania materiałów i wiele innych.