Intarsja

Intarsja

• Punkt 1

W potocznym, lecz nieprecyzyjnym, znaczeniu: introligatorska technika zdobnicza polegająca na wykładaniu lica skóry obleczenia barwnymi, różnokształtnymi skrawkami skóry o innej barwie. Są one precyzyjnie wkomponowane i wklejane w uprzednio wycięte i wybrane zagłębienia w skórze tła. Dodatkowo, celem wzmocnienia łączeń, na styku tła i wkomponowanych detali często dokonuje się wycisków złoconych linii. Tworzą one efektowne kontury i maskują granice między tymiż elementami. Pojęcie i. w powyższym znaczeniu przyjęło się wśród introligatorów oraz badaczy, na co zapewne ma wpływ fachowa terminologia niemiecka (Intarsien rozumiane jako Lederauflagen). W rodzimej nomenklaturze z zakresu sztuk plastycznych odnosi się ono jednak do innej techniki, bardzo rzadko stosowanej w dekoracji opraw (zob. znaczenie 2). Z tego względu wskazane jest doprecyzowywanie pojęcia i. określeniem użytego materiału (np. intarsja w skórze, intarsja skórami), bądź posługiwanie się pojęciem mozaika. W terminologii międzynarodowej używa się go bowiem wobec m.in. wykwintnych opraw francuskich z XVIII w., o barwnej dekoracji z różnobarwnych skór (z zastrzeżeniem, iż w ścisłym znaczeniu mozaika jest specyficzną techniką zaliczaną do malarstwa monumentalnego, a ponadto słowo to odnosi się również do barwnego malowania okładzin, zob. malowane oprawy, mozaikowe oprawy). Nieprecyzyjnym określeniem opisanych wyżej zabiegów dekoracyjnych jest też inkrustacja. Per analogiam do innych dziedzin rzemiosła artystycznego sugeruje ono bowiem użycie różnych materiałów (np. kamieni półszlachetnych, metali itd.). Niewskazane jest używanie pojęcia i. względem szyldzika, podkładki papierowej, oraz wszelkich innych elementów skórzanych, papierowych itp., naklejanych na lico skóry.

• Punkt 2

w ścisłym znaczeniu (inne określenie: markieteria): technika zdobnicza polegająca na wykładaniu powierzchni przedmiotów drewnianych (najczęściej mebli) płytkami, paskami okleiny z różnobarwnych gatunków drewna. Tym samym stanowi charakterystyczną kategorię inkrustacji. W zdobnictwie introligatorskim stosowana bardzo rzadko, niekiedy jednak poziomem techniki i bogactwem kompozycji nie ustępuje pierwszorzędnym dziełom meblarzy-ebenistów.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Inkrustacja
Malowane oprawy
Mozaika
Mozaikowe oprawy
Podkładka papierowa
Szyldzik

Grafika

• 

  Intarsja (zn. 2): oprawa z dekoracją w technice intarsji z różnobarwnych gatunków oklein, Lombardia, 2 poł. XVIII w.,Biblioteca Nazionale Braidense, Mediolan, fot. wg: Macchi 2012

• 

  Intarsja (zn. 2): oprawa z dekoracją w technice intarsji z różnobarwnych gatunków oklein, Londyn 1815, fot. wg: Maggs Bros 1987, t. II (katalog aukcyjny)

Przypisy

(znaczenie 1):

1. von Arnim 1992, kat. 86, 92, 101 i in.;
2. Kozakiewicz 1996, s. 160-161, 251.

(znaczenie 2):

1. Foot 1986, s. 35;
2. Maggs Bros 1987, II, kat. 278;
3. Mazal 1990, il. 268;
4. Kozakiewicz 1996, s. 161;
5. Macchi 2012, kat. 4.

---

Autor: E.P., A.W.