Płaszczowa oprawa: Różnice pomiędzy wersjami
(→Płaszczowa oprawa) |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
(ang. chemise binding; niem. Hülleneinband) | (ang. chemise binding; niem. Hülleneinband) | ||
| − | Typ oprawy ochronnej użytkowej, stworzonej prawdopodobnie na potrzeby wędrownych misjonarzy i kaznodziejów w XIII w. dla ochrony ksiąg w podróży. Istotą o. p. jest przedłużenie materiały obleczeniowego poza okładziny pozwalające na owinięcie kodeksu i zabezpieczenie krawędzi, albo całej księgi przed uszkodzeniem i zabrudzeniem. Materiał obleczeniowy był przedłużony poza wszystkie trzy strony okładki, z tym że najczęściej margines przy dolnych krawędziach okładek był najszerszy. Ochronny płat skóry często był zewnętrzną warstwą obleczenia, pod nim okładka była obleczona innym materiałem, który był zakończony podwinięciami. Warstwa zewnętrzna była mocowana do księgi poprzez guzy lub narożne okucia. Do obleczenia opraw płaszczowych stosowano głównie tanie skóry wyprawy tłuszczowej (irchę), co dodatkowo potwierdza tezę o utylitarnej i tymczasowej funkcji oprawy płaszczowej. Oprawa spokrewniona z oprawą sakwową. | + | Typ oprawy ochronnej użytkowej, stworzonej prawdopodobnie na potrzeby wędrownych misjonarzy i kaznodziejów w XIII w. dla ochrony ksiąg w podróży. Istotą o. p. jest przedłużenie materiały obleczeniowego poza okładziny pozwalające na owinięcie kodeksu i zabezpieczenie krawędzi, albo całej księgi przed uszkodzeniem i zabrudzeniem. Materiał obleczeniowy był przedłużony poza wszystkie trzy strony okładki, z tym że najczęściej margines przy dolnych krawędziach okładek był najszerszy. Ochronny płat skóry często był zewnętrzną warstwą obleczenia, pod nim okładka była obleczona innym materiałem, który był zakończony podwinięciami. Warstwa zewnętrzna była mocowana do księgi poprzez guzy lub narożne okucia, a zapięcia są wyprowadzone na zewnątrz luźnego pląta ochronnego. Do obleczenia opraw płaszczowych stosowano głównie tanie skóry wyprawy tłuszczowej (irchę), co dodatkowo potwierdza tezę o utylitarnej i tymczasowej funkcji oprawy płaszczowej. Oprawa spokrewniona z oprawą sakwową. |
| + | Badacze wyróżniają typ oprawy płaszczowej ''chemise'' obecnej głównie na mało formatowych modlitewnikach, z terenu Niderlandów, Francji czy krajów niemieckich. Oprawy mają zewnętrzne obleczenie wykonane ze szlachetnych materii, aksamitu lub weluru, pod nimi okładki są obleczone skórą lub jedwabiem. Zewnętrzna warstwa jest zamocowana przy użyciu okuć lub delikatnych, ozdobnych guzów a marginesy wystają poza wszystkie krawędzie. Czasem łączenie jest wzmocnione przez doklejenie marginesów na wewnętrznej stronie okładek oraz połączenie z kapitałkami. Ochronne koszulki (''chemise'') bywały też luźno nałożone na okładki i mogły być z nich zdjęte. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
[[Indeks alfabetyczny ]] <br> | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
Wersja z 14:46, 22 mar 2022
Spis treści
Płaszczowa oprawa
(ang. chemise binding; niem. Hülleneinband)
Typ oprawy ochronnej użytkowej, stworzonej prawdopodobnie na potrzeby wędrownych misjonarzy i kaznodziejów w XIII w. dla ochrony ksiąg w podróży. Istotą o. p. jest przedłużenie materiały obleczeniowego poza okładziny pozwalające na owinięcie kodeksu i zabezpieczenie krawędzi, albo całej księgi przed uszkodzeniem i zabrudzeniem. Materiał obleczeniowy był przedłużony poza wszystkie trzy strony okładki, z tym że najczęściej margines przy dolnych krawędziach okładek był najszerszy. Ochronny płat skóry często był zewnętrzną warstwą obleczenia, pod nim okładka była obleczona innym materiałem, który był zakończony podwinięciami. Warstwa zewnętrzna była mocowana do księgi poprzez guzy lub narożne okucia, a zapięcia są wyprowadzone na zewnątrz luźnego pląta ochronnego. Do obleczenia opraw płaszczowych stosowano głównie tanie skóry wyprawy tłuszczowej (irchę), co dodatkowo potwierdza tezę o utylitarnej i tymczasowej funkcji oprawy płaszczowej. Oprawa spokrewniona z oprawą sakwową.
Badacze wyróżniają typ oprawy płaszczowej chemise obecnej głównie na mało formatowych modlitewnikach, z terenu Niderlandów, Francji czy krajów niemieckich. Oprawy mają zewnętrzne obleczenie wykonane ze szlachetnych materii, aksamitu lub weluru, pod nimi okładki są obleczone skórą lub jedwabiem. Zewnętrzna warstwa jest zamocowana przy użyciu okuć lub delikatnych, ozdobnych guzów a marginesy wystają poza wszystkie krawędzie. Czasem łączenie jest wzmocnione przez doklejenie marginesów na wewnętrznej stronie okładek oraz połączenie z kapitałkami. Ochronne koszulki (chemise) bywały też luźno nałożone na okładki i mogły być z nich zdjęte.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Obleczenie
Skóry introligatorskie
Skóra wyprawy tłuszczowej
Sakwowa oprawa
Grafika
Płaszczowa oprawa kodeksu rękopiśmiennego, prawdopodobnie Prusy, 2 poł. XIV - 1 poł. XV w., BUMK, Toruń, fot. A. Wagner
Płaszczowa oprawa mszału z kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, ok. 1470, BUWr, Wrocław, fot. wg: Borys 2014
il. 1. Przykład zastosowania skóry jeleniej wyprawy tłuszczowej do wykonania oprawy płaszczowej, antyfonarz, XV w., Biblioteka PAN w Gdańsku, fot. M. Pronobis-Gajdzis
Przypisy
- Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, szp. 1710-1711.
- Loubier H. Hülleneinbände des ausgehenden Mittelalters.[w:] Bibliografiska Studier tillägnade Fiherre Johannes Rudbeck. Stkokholm 1917, s. 43-51.
Autor: M.P.B.
