Inskrypcja: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "==Inskrypcja== (także: epigraf) Napis ryty/grawerowany w twardym materiale, jak metal, drewno czy kamień. W zdobnictwie opraw i-e sensu stricto wstępują na →zło...") |
|||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | ==Inskrypcja== | + | ===Inskrypcja=== |
| − | (także: epigraf) | + | (także: epigraf) (ang. inscription; fr. inscription; niem. Inschrift) |
| − | Napis ryty/grawerowany w twardym materiale, jak metal, drewno czy kamień. W zdobnictwie opraw i-e sensu stricto wstępują na | + | Napis ryty/grawerowany w twardym materiale, jak metal, drewno czy kamień. W zdobnictwie opraw i-e sensu stricto wstępują na złotniczych oprawach (w tym srebrnych oprawach) oraz na płaskorzeźbionych oprawach z drewna lub kości słoniowej. Nierzadko stanowią ważny element kompozycji takich dzieł, dopełniając treść wizerunków i scen, rzadko zaś mają autonomiczny charakter, występując bez innych składników dekoracji. W gatunku liternictwa reprezentowanym przez i. ujawnia się ewolucja pisma od późnoantycznych i wczesnośredniowiecznych mutacji kapitały rzymskiej po współczesne kroje antykwy. Ze względu na najczęściej uroczystą i reprezentacyjną funkcję opraw z i-mi, nadaje się im formy majuskułowe. Przeważnie też liternictwo i. odznacza się wystudiowanymi proporcjami i szlachetnymi technikami opracowania (oprócz najczęstszego grawerowania wyzbytego dodatkowych zabiegów dekoracyjnych, także emaliowanie i niellowanie). W definicji pojęcia i. mieszczą się też napisy wyryte na plakietach (np. niderlandzkich plakietach z XV-XVI w., renesansowych plakietach środkowoeuropejskich z XVI w.) i tworzące wypukły relief na skórze. Na pograniczu techniki rytowania i puncowania w metalu sytuują się zaś napisy często umieszczane na radełkach oraz plakietach i dużych tłokach (np. i-e dookolne bądź widniejące u dołu prostokątnej kompozycji). Specyficzną, ale pokrewną rytowaniu, techniką wykonania cechują się i-e na skórzanych, nacinanych oprawach. W szerszym rozumieniu pojęcie i. odnosi się do: napisów, których forma naśladuje rycie/grawerowanie (np. sztancowane napisy na mosiężnych okuciach i zapięciach opraw z XV-XVI w.), ponadto do napisów wyciskanych z tłoków – zwłaszcza w technice złocenia lub srebrzenia – na skórze lub pergaminie, co niekiedy przypominać miało tablicę inskrypcyjną (w tym tzw. ''tabula ansata''). |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
[[Napis]] <br> | [[Napis]] <br> | ||
[[Niellowana dekoracja]] <br> | [[Niellowana dekoracja]] <br> | ||
| − | [[ | + | [[Płaskorzeźbiona dekoracja]] <br> |
[[Srebrne oprawy]] <br> | [[Srebrne oprawy]] <br> | ||
[[Sztancowanie]] <br> | [[Sztancowanie]] <br> | ||
[[Tablica inskrypcyjna]] <br> | [[Tablica inskrypcyjna]] <br> | ||
| − | [[ | + | [[Tabula ansata oprawy]] <br> |
[[Złotnicze oprawy]] <br> | [[Złotnicze oprawy]] <br> | ||
| − | |||
| − | |||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | + | Plik:Inskrypcje na oprawie z kości słoniowej, Graduał z Monzy, VI w., Museo e Tresoro del Duomo di Monza, fot. wg Ganz 2015.jpg | Inskrypcje na oprawie z kości słoniowej, Graduał z Monzy, VI w., Museo e Tresoro del Duomo di Monza, fot. wg Ganz 2015 | |
| − | + | Plik:Inskrypcje na złotniczej oprawie Liber Aureus z Prüm, prawdopodobnie 1106.1106, Trewir, Stadtbibliothek fot. wg Nolden 2013.jpg | Inskrypcje na złotniczej oprawie ''Liber Aureus'' z Prüm, prawdopodobnie 1106-1106, Trewir, Stadtbibliothek fot. wg: Nolden 2013 | |
| + | Plik:Inskrypcje na złotniczej oprawie Ewangeliarza Bernwarda, pocz. XI i kon. XII w., Hildesheim, skarbiec katedralny, fot. wg Ganz 2015.jpg | Inskrypcje na złotniczej oprawie Ewangeliarza Bernwarda, pocz. XI i kon. XII w., Hildesheim, skarbiec katedralny, fot. wg: Ganz 2015 | ||
| + | Plik:Inskrypcje na oprawie ze Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta i jego żony Anny Marii, po 1545.ok. 1550, fot. wg Tondel, Wagner 2019.jpg | Inskrypcje na oprawie ze Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta i jego żony Anny Marii, po 1545-ok. 1550, fot. wg: Tondel, Wagner 2019 | ||
| + | |||
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 31: | Linia 32: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Steenbock 1965; |
| − | # | + | # Schmidt-Künsemüller 1980; |
| + | # Fogelmark 1990; | ||
| + | # Kozakiewicz 1996, s. 104; | ||
| + | # Petrucci Nardelli 2007; | ||
| + | # Ganz 2015; | ||
| + | # Adler 2019, s. 34-47; | ||
| + | # Tondel, Wagner 2019, tabl. 1-4, 9-10, 13-14 i in. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 11:25, 7 mar 2022
Spis treści
Inskrypcja
(także: epigraf) (ang. inscription; fr. inscription; niem. Inschrift)
Napis ryty/grawerowany w twardym materiale, jak metal, drewno czy kamień. W zdobnictwie opraw i-e sensu stricto wstępują na złotniczych oprawach (w tym srebrnych oprawach) oraz na płaskorzeźbionych oprawach z drewna lub kości słoniowej. Nierzadko stanowią ważny element kompozycji takich dzieł, dopełniając treść wizerunków i scen, rzadko zaś mają autonomiczny charakter, występując bez innych składników dekoracji. W gatunku liternictwa reprezentowanym przez i. ujawnia się ewolucja pisma od późnoantycznych i wczesnośredniowiecznych mutacji kapitały rzymskiej po współczesne kroje antykwy. Ze względu na najczęściej uroczystą i reprezentacyjną funkcję opraw z i-mi, nadaje się im formy majuskułowe. Przeważnie też liternictwo i. odznacza się wystudiowanymi proporcjami i szlachetnymi technikami opracowania (oprócz najczęstszego grawerowania wyzbytego dodatkowych zabiegów dekoracyjnych, także emaliowanie i niellowanie). W definicji pojęcia i. mieszczą się też napisy wyryte na plakietach (np. niderlandzkich plakietach z XV-XVI w., renesansowych plakietach środkowoeuropejskich z XVI w.) i tworzące wypukły relief na skórze. Na pograniczu techniki rytowania i puncowania w metalu sytuują się zaś napisy często umieszczane na radełkach oraz plakietach i dużych tłokach (np. i-e dookolne bądź widniejące u dołu prostokątnej kompozycji). Specyficzną, ale pokrewną rytowaniu, techniką wykonania cechują się i-e na skórzanych, nacinanych oprawach. W szerszym rozumieniu pojęcie i. odnosi się do: napisów, których forma naśladuje rycie/grawerowanie (np. sztancowane napisy na mosiężnych okuciach i zapięciach opraw z XV-XVI w.), ponadto do napisów wyciskanych z tłoków – zwłaszcza w technice złocenia lub srebrzenia – na skórze lub pergaminie, co niekiedy przypominać miało tablicę inskrypcyjną (w tym tzw. tabula ansata).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Emaliowana dekoracja
Grawerowana dekoracja
Nacinane oprawy
Napis
Niellowana dekoracja
Płaskorzeźbiona dekoracja
Srebrne oprawy
Sztancowanie
Tablica inskrypcyjna
Tabula ansata oprawy
Złotnicze oprawy
Grafika
Inskrypcje na oprawie z kości słoniowej, Graduał z Monzy, VI w., Museo e Tresoro del Duomo di Monza, fot. wg Ganz 2015
Inskrypcje na złotniczej oprawie Liber Aureus z Prüm, prawdopodobnie 1106-1106, Trewir, Stadtbibliothek fot. wg: Nolden 2013
Inskrypcje na złotniczej oprawie Ewangeliarza Bernwarda, pocz. XI i kon. XII w., Hildesheim, skarbiec katedralny, fot. wg: Ganz 2015
Inskrypcje na oprawie ze Srebrnej Biblioteki ks. Albrechta i jego żony Anny Marii, po 1545-ok. 1550, fot. wg: Tondel, Wagner 2019
Przypisy
- Steenbock 1965;
- Schmidt-Künsemüller 1980;
- Fogelmark 1990;
- Kozakiewicz 1996, s. 104;
- Petrucci Nardelli 2007;
- Ganz 2015;
- Adler 2019, s. 34-47;
- Tondel, Wagner 2019, tabl. 1-4, 9-10, 13-14 i in.
Autor: A.W.
