Edicula: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
 
(Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
==Edicula==  
 
==Edicula==  
−
(fr. édicule)
+
(aedicula, edykuła, edykuł) (ang. aedicula; fr. édicule)
−
(także: aedicula, edykuła, edykuł)  
+
  
−
W zdobnictwie opraw: motyw niszy architektonicznej, najczęściej z ukazaną na jej tle postacią. Najwcześniejsze przedstawienia e. w introligatorstwie pochodzą z V w. (tzw. dyptych śś. Piotra i Pawła z Rouen). E-e (tzw. nisze baldachimowe) ze świętymi postaciami widnieją niekiedy na gotyckich złotniczych oprawach. Na oprawach skórzanych kon. XV-pocz. XVI w. pojawiały się a-e baldachimowe na konsolach z postaciami świętych lub innymi motywami (bukiety kwiatów, rozety, herby). We Włoszech 2 poł. XV w. – 1 poł. XVI w. ukazywano e. na niektórych architektonicznych oprawach. Motyw e. przesklepionej tzw. konchą (nisza konchowa) czasami ukazywano zamiast arkady bądź okna z parapetem na renesansowych plakietach (tło dla popiersi i pełnopostaciowych wizerunków świętych, personifikacji, władców itp.). W praktyce badawczej rozstrzygnięcie, który z elementów architektonicznych widnieje na oprawie, może jednak stwarzać problem – zwłaszcza w przypadku miniaturowych i sumarycznie opracowanych dekoracji. Złotnicze i plastyczne formy e-i z postaciami muz ukazano na dwóch oprawach ze Srebrnej Biblioteki (po poł. XVI w.). Motyw e. służył też w XVI w. jako tło superekslibrisów (głównie na plakietach) oraz jako uniwersalne obramienie wyciskane z plakiety lub klocka drewnianego. Formę pośrednią między e. a →arkadą bądź ostrołukowym oknem mają niektóre dekoracje architektoniczne na à la cathédrale oprawach z XIX w. Zob. też: →muszla.
+
W zdobnictwie opraw: motyw niszy architektonicznej, najczęściej z ukazaną na jej tle postacią. Najwcześniejsze przedstawienia e. w introligatorstwie pochodzą z V w. (tzw. dyptych śś. Piotra i Pawła z Rouen). E-e (tzw. nisze baldachimowe) ze świętymi postaciami widnieją niekiedy na gotyckich złotniczych oprawach. Na oprawach skórzanych kon. XV-pocz. XVI w. pojawiały się a-e baldachimowe na konsolach z postaciami świętych lub innymi motywami (bukiety kwiatów, rozety, herby). We Włoszech 2 poł. XV w. – 1 poł. XVI w. ukazywano e. na niektórych architektonicznych oprawach. Motyw e. przesklepionej tzw. konchą (nisza konchowa) czasami ukazywano zamiast arkady bądź okna z parapetem na renesansowych plakietach (tło dla popiersi i pełnopostaciowych wizerunków świętych, personifikacji, władców itp.). W praktyce badawczej rozstrzygnięcie, który z elementów architektonicznych widnieje na oprawie, może jednak stwarzać problem – zwłaszcza w przypadku miniaturowych i sumarycznie opracowanych dekoracji. Złotnicze i plastyczne formy e-i z postaciami muz ukazano na dwóch oprawach ze Srebrnej Biblioteki (po poł. XVI w.). Motyw e. służył też w XVI w. jako tło superekslibrisów (głównie na plakietach) oraz jako uniwersalne obramienie wyciskane z plakiety lub klocka drewnianego. Formę pośrednią między e. a arkadą bądź ostrołukowym oknem mają niektóre dekoracje architektoniczne na à la cathédrale oprawach z XIX w.  
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
Linia 14: Linia 13:
 
[[Srebrna Biblioteka]] <br>
 
[[Srebrna Biblioteka]] <br>
 
[[Złotnicze oprawy]] <br>
 
[[Złotnicze oprawy]] <br>
−
 
+
[[Muszla]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
 
<gallery>
 
<gallery>
 
Plik:Edicula1, tzw. dyptych ss. Piotra i Pawła, Rouen, V w. i XII w., wg Steenbock 1964, nr kat. 4.jpg | Edicula na tzw. dyptychu ss. Piotra i Pawła, Rouen, V w. (plakieta z kości słoniowej) i XII w. (obramienie ornamentalne), repr. wg: Steenbock 1964, nr kat. 4
 
Plik:Edicula1, tzw. dyptych ss. Piotra i Pawła, Rouen, V w. i XII w., wg Steenbock 1964, nr kat. 4.jpg | Edicula na tzw. dyptychu ss. Piotra i Pawła, Rouen, V w. (plakieta z kości słoniowej) i XII w. (obramienie ornamentalne), repr. wg: Steenbock 1964, nr kat. 4
−
Plik:Edikula 1b.jpg
+
Plik:Edikula 1b.jpg | Przykład drzeworytu z XVI w. z motywem ediculi w tle postaci Fortuny
−
Plik:Edikula 1.jpg
+
Plik:Edikula 1.jpg | Wizerunek św. Marka na tle ediculi, dekoracja radełkowa, XVI w.
 
Plik:Edicula2, plakiety renesansowe, XVI w. wg Laucevicius1976, il. 482.jpg | Motywy religijne na tle ediculi, plakiety renesansowe z XVI w., repr. wg: Laucevicius 1976, il. 482
 
Plik:Edicula2, plakiety renesansowe, XVI w. wg Laucevicius1976, il. 482.jpg | Motywy religijne na tle ediculi, plakiety renesansowe z XVI w., repr. wg: Laucevicius 1976, il. 482
 +
</gallery>
 +
 +
==Przypisy==
 +
 +
# Steenbock 1965, il. 4-5;
 +
# Krynicka 1967, tabl. II-IV, VIII;
 +
# Laucevičius 1976, il. 279, 409-412, 482 i in.;
 +
# Kozakiewicz 1996, s. 2;
 +
# Ganz 2015, s. 357-358;
 +
# Tondel, Wagner 2019, tabl. 29-36.
 +
 +
----
 +
Autor: '''A.W.'''

Aktualna wersja na dzień 22:26, 17 sty 2021

Edicula

(aedicula, edykuła, edykuł) (ang. aedicula; fr. édicule)

W zdobnictwie opraw: motyw niszy architektonicznej, najczęściej z ukazaną na jej tle postacią. Najwcześniejsze przedstawienia e. w introligatorstwie pochodzą z V w. (tzw. dyptych śś. Piotra i Pawła z Rouen). E-e (tzw. nisze baldachimowe) ze świętymi postaciami widnieją niekiedy na gotyckich złotniczych oprawach. Na oprawach skórzanych kon. XV-pocz. XVI w. pojawiały się a-e baldachimowe na konsolach z postaciami świętych lub innymi motywami (bukiety kwiatów, rozety, herby). We Włoszech 2 poł. XV w. – 1 poł. XVI w. ukazywano e. na niektórych architektonicznych oprawach. Motyw e. przesklepionej tzw. konchą (nisza konchowa) czasami ukazywano zamiast arkady bądź okna z parapetem na renesansowych plakietach (tło dla popiersi i pełnopostaciowych wizerunków świętych, personifikacji, władców itp.). W praktyce badawczej rozstrzygnięcie, który z elementów architektonicznych widnieje na oprawie, może jednak stwarzać problem – zwłaszcza w przypadku miniaturowych i sumarycznie opracowanych dekoracji. Złotnicze i plastyczne formy e-i z postaciami muz ukazano na dwóch oprawach ze Srebrnej Biblioteki (po poł. XVI w.). Motyw e. służył też w XVI w. jako tło superekslibrisów (głównie na plakietach) oraz jako uniwersalne obramienie wyciskane z plakiety lub klocka drewnianego. Formę pośrednią między e. a arkadą bądź ostrołukowym oknem mają niektóre dekoracje architektoniczne na à la cathédrale oprawach z XIX w.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Architektoniczne oprawy
Arkada
à la cathédrale oprawy
Okno z parapetem
Srebrna Biblioteka
Złotnicze oprawy
Muszla

Grafika

  • Edicula na tzw. dyptychu ss. Piotra i Pawła, Rouen, V w. (plakieta z kości słoniowej) i XII w. (obramienie ornamentalne), repr. wg: Steenbock 1964, nr kat. 4

  • Przykład drzeworytu z XVI w. z motywem ediculi w tle postaci Fortuny

  • Wizerunek św. Marka na tle ediculi, dekoracja radełkowa, XVI w.

  • Motywy religijne na tle ediculi, plakiety renesansowe z XVI w., repr. wg: Laucevicius 1976, il. 482

Przypisy

  1. Steenbock 1965, il. 4-5;
  2. Krynicka 1967, tabl. II-IV, VIII;
  3. Laucevičius 1976, il. 279, 409-412, 482 i in.;
  4. Kozakiewicz 1996, s. 2;
  5. Ganz 2015, s. 357-358;
  6. Tondel, Wagner 2019, tabl. 29-36.

Autor: A.W.

Źródło: „http://leksykon.oprawoznawczy.ukw.edu.pl/index.php?title=Edicula&oldid=11061”