Wyokrąglanie grzbietu
Spis treści
[ukryj]Wyokrąglanie grzbietu
(zaokrąglanie grzbietu, profilowanie grzbietu) (ang. rounding, niem. Runden, Rundklopfen, Buchrundung) Proces nadawania grzbietowi zaokrąglonego kształtu. Grzbiet po zeszyciu jest pogrubiony przez nici wprowadzone do wnętrza składek i ma tendencję do samoistnego wyokrąglania się. Dla ustalenia i utrwalenia stopnia wyokrąglenia przeprowadzane jest zaokrąglenie zaklejonego grzbietu, najlepiej zaraz po zastygnięciu kleju, gdy jest jeszcze dość plastyczny a już nie lepki, przez opukiwanie młotkiem grzbietu z jednej a następnie z drugiej strony. Wyokrąglaniu może towarzyszyć oporkowanie.
Pierwotnie w oprawie książek nie wyokrąglano grzbietów lecz pozostawiano je płaskie. Zaobserwowano, że na skutek użytkowania i otwierania kodeksów pogłębiało się zaklęśnięte wygięcie grzbietów z jednoczesnym wystawaniem brzegów kart poza okładki. Grzbiety zaczęto wyokrąglać w epoce gotyku, do końca XV w. proces wyokrąglania stał się powszechny. Oprawa z zaokrąglonym grzbietem jest trwalsza.
W procesie oprawy maszynowej wyokrąglanie wykonywane jest przy użyciu maszyny zwanej obijaczką, której elementem roboczym jest metalowa belka, płaska lub zaokrąglona, poruszająca się ruchem kolebkowym, pod którą podsuwany jest grzbiet książki. W oprawie przemysłowej zaokrąglaniu poddawane są bloki o większej objętości, składające się z co najmniej 8 składek.
Grzbiet powinien być zaokrąglony w stopniu średnim, symetrycznie, błąd introligatorski nadania grzbietowi spiczastego kształtu nazywano "świńskim grzbietem".
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Oporkowanie
Maszyny introligatorskie
Grafika
Obrazek 1
Przypisy
- Szirmai János Alexander, The archeology of medieval bookbinding, London – New York 2017, s. 194-195.
- Bogeng Gustav A. E., Der Bucheinband. Ein Handbuch für Buchbinder und Bücherfreunde, 2. Aufl., Halle 1940, s. 34.
- Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo: Mały słownik encyklopedyczny, red. Jerzy Celma-Panek, Stefan Libiszowski, Wrocław 1986, s. 140-141.
Autor: E.P.
