Struktura książki w formie kodeksu

Struktura książki w formie kodeksu

(morfologia książki, budowa książki, budowa morfologiczna książki, architektura książki) (ang. codex-form book structure; fr. composition du codex)

Elementy i części składowe książki w formie kodeksu. Należy wyróżnić strukturę fizyczną, na którą składają się elementy tworzące artefakt o nazwie książka w formie kodeksu i strukturę wydawniczą, która w określony sposób wypełnia ten artefakt treścią.

Struktura fizyczna

(s. konstrukcyjna, s. introligatorska, s. zewnętrzna)

Budowa kodeksu od początku jego powstania, do dnia dzisiejszego nie uległa zasadniczej zmianie. Składa się on z bloku i oprawy. Budowę bloku obrazuje schematycznie zamieszczony rysunek (il. 1). Blok tworzą składki. Zintegrowane ze sobą - poprzez określony system szycia (w nowszych książkach poprzez sklejenie pojedynczych kartek) - składki, do których doszyte lub doklejone zostały karty przybyszowe wraz z doszytymi lub doklejonym do górnej i dolnej krawędzi grzbietu bloku kapitałkami, ujęte w okładkę - stanowią oprawę książki. Ujęty za pomocą kart przybyszowych, systemu szycia, kapitałek w okładkę blok stanowi oprawę książki. Poszczególne elementy tworzące blok i oprawę i miejsca się w nich znajdujące posiadają swoje nazwy (il.2). Wyróżnia się:

• Elementy bloku
  • karty
  • składki
  • rynna
• Elementy oprawy:
  • karty i inne elementy przybyszowe
  • system szycia
  • kapitałki
  • okładka

Struktura wydawnicza

(kompozycja wydawnicza, s. wewnętrzna)

Na tę strukturę składają się różnorodne teksty i materiały zarówno pochodzące od autora dzieła, jak i pisane przez inne osoby (np. tłumacza, redaktora, ilustratora). Na strukturę wydawniczą książki składają się:

• karty tytułowe
• trzon, czyli najważniejsza część dzieła - tekst główny przedstawiony w postaci zapisu słownego. Tekst ten bywa opatrzony wstępem i podzielony na rozdziały i podrozdziały.
• materiały wprowadzające, do których zalicza się: przedmowy, posłowia, dedykacje, motta, noty edytorskie, życiorys i twórczość autora.
• materiały uzupełniające: przypisy, bibliografia, tablice, ilustracje
• materiały informacyjno-pomocnicze: skorowidze (indeksy), słownik użytych terminów, wykazy - skrótów, symboli graficznych, oznaczeń literowych, zamieszczanych tablic, ilustracji, obcojęzyczne spisy treści, obcojęzyczne streszczenia, paginacja, żywa pagina.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
System szycia
Karty przybyszowe
Blok książki
Kapitałka
Okładka
Oprawa książki

Grafika

• 

  il. 1. Budowa bloku książki wraz z kartami przybyszowymi, schemat (rys. K. Komsta-Sławińska)

• 

  il. 2. Struktura książki w formie kodeksu, schemat (rys. K. Komsta-Sławińska)

Przypisy

1. Encyklopedia książki, red.Żbikowska-Migoń A., Skalska-Zlat M., Wrocław 2017, s.56-58.
2. Encyklopedia wiedzy o książce, [red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski], Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, szp.1178-1179.
3. Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978, s. 44-45.
4. Marks P.J.M., The Britisch Library guide to Bookbinding, London 1998, s. 30.
5. Osuchowska B., Poradnik autora, tłumacza i redaktora. Nauki ścisłe i technika. Warszawa 1988, s.44-46.
6. Osuchowska B., Poradnik autora, tłumacza i redaktora, Warszawa 2005, s. 69.
7. Norma PN-83/P-55501 Oprawy introligatorskie. Podział i charakterystyka techniczna.

---

Autor: M.P.B.