Insygnia herbowe kościelne
Spis treści
Insygnia herbowe kościelne
Oznaki godności i urzędów dygnitarzy kościelnych, umieszczane nad i za tarczą bądź kartuszem herbowym. W przypadku herbów papieskich należą do nich: tiara (umieszczana zamiast hełmu), klucze św. Piotra skrzyżowane za herbem, oraz umbraculum. Herbom arcybiskupim towarzyszy infuła oraz krzyż arcybiskupi; biskupim – infuła oraz skrzyżowany pastorał i krzyż biskupi; natomiast opackim – infuła i pastorał. Niekiedy, w przypadku hierarchów kościelnych z władzą obejmującą sferę świecką (np. księstwo biskupie w diecezji warmińskiej) pastorałowi towarzyszy miecz. Infuła bywa zastępowana tzw. kapeluszem heraldycznym (używanym od XIV w.) z określoną liczbą chwostów. W plastycznych wizerunkach herbów zasady te były traktowane swobodnie, co polegało zwłaszcza na redukcji elementów i formy i-ów bądź dodawaniu korony rangowej. W zdobnictwie opraw i. h. k. pojawiają się najczęściej w wizerunkach herbów dostojników kościelnych, jako znak własności, fundacji, donacji lub dedykowania księgi (superekslibris). W przypadku tzw. superekslibrisów właściwych stanowią integralną część kompozycji, w tzw. superekslibrisach introligatorskich najczęściej są wyciskane z osobnych tłoków.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Infuła
Insygnia herbowe świeckie
Kapelusz heraldyczny
Kartusz
Korona rangowa
Krzyż arcybiskupi
Pastorał
Superekslibris
Tarcza herbowa
Tiara
Umbraculum
Grafika
Insygnia papieskie (tiara, klucze św. Piotra) w superekslibrisie na oprawie rzymskiej z 4 ćw. XVIII w., fot. wg: Biblioteca nazionale Braidense, Mediolan
Oprawa koronkowa z superekslibrisem abpa A.-E.-L. Le Clerc de Juigné i jego insygniami wkomponowanymi w koronkę, Paryż, ok. 1777, BnF, Paryż, fot. wg: www.reliures.bnf.fr
Superekslibris bpa Mikołaja Wolskiego z insygniami (infuła i pastorał) wyciśniętymi z osobnych tłoków, XVI w., BWSD Włocławek, fot. P. Kurek
Superekslibris abpa Stanisława Karnkowskiego z motywami insygniów, infułą i krzyżem biskupim, wyciśniętymi z osobnych tłoków, XVI w., BWSD, Włocławek, fot. P. Kurek
Insygnia herbowe kościelne (infuła, pastorał) oraz świeckie (miecz) w superekslibrisie bpa Karola Ferdynanda Wazy, XVII w., BPP, Paryż, fot. A. Wagner
Przypisy
- Sipayłło 1988;
- Rządek, Tomaszewski, Żuchowski 1991, s. 23-24;
- Kozakiewicz 1996, s. 161;
- Rulka 2003, s. 527-557;
- Wagner 2016.
Autor: A.W.
