Impresa

Impresa

(ang. impresa, personal device, badge)

(w kręgu anglosaskim określana jako badge)

Pojęcie pokrewne emblematowi oraz godłu heraldycznemu: para-heraldyczny wizerunek przedmiotu, rośliny, zwierzęcia lub człowieka, przeważnie z towarzyszącą dewizą, pełniący funkcję identyfikacyjną, odnoszącą się do właściciela impresy. Używana od epoki gotyckiej (XIV w.) w kręgach rycerskich, zyskała na popularności w renesansie i baroku, gdy zaczęto się nią posługiwać także wśród elit intelektualnych i patrycjatu. Od uniwersalnego w swej wymowie emblematu i. różni się zindywidualizowanym charakterem oraz zazwyczaj prostszą, jedno-dwuelementową strukturą. W zdobnictwie introligatorskim do najsłynniejszych i. zalicza się motyw salamandry króla Francji Franciszka I, widniejący na jego superekslibrisach, oraz różę Tudorów na oprawach związanych z królową Anglii, Elżbietą I. Na gruncie polskim do i. zaliczyć można superekslibrisy ograniczone do godła herbowego, np. łeb wołu przebity mieczem (z herbu Pomian prymasa Władysława Łubieńskiego, XVIII w.) oraz rogacinę srebrną dwukrotnie przekrzyżowaną (z herbu Lis Jana Fryderyka Sapiehy, XVIII w.).

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Alegoria
Emblemat
Herb
Superekslibris

Grafika

• 

  Salamandra jako impresa króla Francji Franciszka I w obrębie jego superekslibrisu, lata 40. XVI w., repr. wg Laffitte, Le Bars 1999

• 

  Superekslibris Jana Fryderyka Sapiehy jako późny przykład godła herbowego - impresy, przed 1751, repr. wg: Cubrzyńska-Leonarczyk 2001, tabl. 94

• 

  Superekslibris prymasa Władysława Łubieńskiego jako późny przykład godła herbowego - impresy, przed 1767, repr. wg: Pokorzyńska 2005, il. na s. 17

Przypisy

1. Sipayłło 1988, s. 8; Velde 2000;
2. Cubrzyńska-Leonarczyk 2001, s. 14 (wg Sipayłło 1988);
3. Powell-Siddons 2009, s. 1-18;
4. Velde 2000;
5. Wagner 2016, s. 398.

---

Autor: A.W.