Lederzeichnungowe oprawy
Spis treści
Lederzeichnungowe oprawy
(także: rysunkowe oprawy, oprawy z rysunkiem, z niem: Lederzeichnung Einbände, Lederblindzeichnung Einbände,)
oprawy o dekoracji wyciśniętej w skórze za pomocą twardego i cienkiego narzędzia (przypuszczalnie sztyftu, rodzaju strychulca ewentualnie radełka), tworzącego linie o swobodnym (prostym, zawijającym się itp.) dukcie. W ten sposób osiąga się efekty wizualne zbliżone do nacinanych opraw (lecz bez nacinania skóry), a jednocześnie do wycisków strychulca (który jednak nie pozwala na tak dużą swobodę i lekkość rozwiązań formalnych). Z tego powodu technikę tę uważa się za pośrednią między tzw. ledersznytem a wyciskaniem z tłoków. Pojawiła się w Europie Środkowej prawdopodobnie w XIV w., od początku występując razem z dekoracją z tłoków i strychulca. Jako technikę zdobniczą wykorzystywano ją w różnorakich wyrobach skórzanych (np. futerały, pochwy na miecze itp.). Oprawy zdobione w ten sposób zyskały największą popularność w krajach niemieckich, stanowiąc jednak margines wobec dzieł zdobionych tłokami, a później też radełkami. Na przełomie XIV-XV w. przyswojono ją w introligatorniach wrocławskich, łącząc z wyciskami tłoków, a nawet malowaniem okładzin. Najpóźniej w 2 poł. XV w. pojawiła się też na oprawach krakowskich, na których dopełniała dekorację z tłoków. Jej kres przyniosły w XVI w. przemiany formalno-stylowe w zdobnictwie introligatorskim renesansu.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Gotyckie oprawy
Malowane oprawy
Nacinane oprawy
Grafika
Lederzeichnungowa dekoracja pochwy skórzanej miecza katowskiego, Dolny Śląsk, XVI w., Muzeum Miejskie Wrocławia, fot. A. Wagner
Oprawa gotycka z dekoracją lederzeichnungową i wyciskaną z tłoków, prawdopodobnie Kraków, 2 poł. XV w., AA, Łowicz, fot. A. Wagner
Zbliżenie dekoracji lederzeichningowej i wyciskanej z tłoków na oprawie prawdopodobnie krakowskiej j.w.
Zbliżenie dekoracji lederzeichningowej i wyciskanej z tłoków na oprawie prawdopodobnie krakowskiej j.w.
Oprawa gotycka z dekoracją lederzeichnungową, wyciskaną z tłoków i malowaną, Wrocław, 2 poł. XV w., BUWr, fot. A. Wagner
Zbliżenie dekoracji lederzeichnungowej, wyciskanej z tłoków i malowanej na oprawie wrocławskiej j.w.
Przypisy
- Schreiber 1948, szp. 1371;
- Schonath 1957, s. 303-304;
- Holter 1966, s. …;
- Lewicka-Kamińska 1970, s. 51;
- Lewicka-Kamińska 1977, s. 52-54;
- Beck 1979, s. 291-296;
- Schmidt-Künsemüller 1980, s. …;
- Mazal 1997, s. 34, 94-95.
Autor: A.W.
