Gałąź
Spis treści
Gałąź
(konar) (ang. branch, fr. branche, niem. Ast)
Motyw obciętego na obu końcach pnia/konara z odstającymi po bokach (również obciętymi) dwoma konarami/gałęziami. Charakterystyczny dla środkowoeuropejskiego introligatorstwa 4 ćw. XV-1 ćw. XVI w. Jako dekoracja opraw wywodzi się z rozpowszechnionego w erze gotyckiej ornamentu arbor vitae, oraz z →gałęziowego ornamentu, popularnego w plastyce schyłkowej fazy gotyku. Na skórzanych oprawach wyciskany z niewielkich tłoków. Jako autonomiczny motyw w otoczeniu innych dekoracji stosowany był dość rzadko. Znacznie częściej zmultiplikowanymi, stykającymi się końcami, g-i tworzono uproszczoną formę gałęziowego ornamentu. W zestawieniu ze zwielokrotnionymi motywami akantu liścia i rozety tworzy ornament arbor vitae (jako wyciski z trzech tłoków lub radełka). Szczególną popularność zyskał na oprawach krakowskich kon. XV – pocz. XVI w. (zwłaszcza dzieła Introligatora JL), na których zwielokrotnione wyciski tego tłoka tworzą pionowy „pień” z regularnie spiętrzonymi „gałęziami” w formie liści akantu.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Akant
Arbor vitae
Floralna dekoracja
Rozeta
Grafika
Wycisk tłoka z motywem gałęzi(konara) na oprawie krakowskiej z ok. 1500, rys. wg: Lewicka-Kamińska 1956
Zmultiplikowany motyw gałęzi (konara) oraz liścia akantu, tworzące ornament arbor vitae na gotyckiej oprawie wrocławskiej z ok. 1500 r., Biblioteka Raczyńskich, Poznań, fot. A. Wagner
Naprzemienne motywy gałęzi (konara) oraz liści akantu, tworzące uproszczoną formę ornamentu gałęziowego, oprawa krakowska, ok. 1500 r., rys. wg: Lewicka-Kamińska 1956
Przypisy
- Lewicka-Kamińka 1956, tabl. 10/29, 16/10, 18;
- Krynicka 1967, tabl. II, V, IX/9;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 157/1-5;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 3;
- Storm van Leeuwen 2011, tabl. 13, 25, 33 i in.;
- Chlebus 2016 II, il. 5-6.
Autor: A.W.
