Donacyjne oprawy
Spis treści
Donacyjne oprawy
(właściwie: donacyjnych ksiąg oprawy; łac. dōnātiō – dar)
Oprawy ksiąg będących darem dla instytucji Kościoła, w szerszym znaczeniu: oprawy ksiąg stanowiących dar dla jakiejkolwiek instytucji lub osoby (najczęściej pełniącej oficjalną funkcję, np. król, prezydent, papież, biskup). Akt podarowania księgi, zwłaszcza jeśli miał miejsce w szczególnych okolicznościach (np. spotkanie dyplomatyczne) może odzwierciadlać się w treści i formie rękopisu bądź druku oraz w jego oprawie. W zależności od pozycji obdarowującego i obdarowywanego d. o. mogła mieć wykwintną formę (kosztowne materiały, skomplikowana technika wykonania, bogactwo dekoracji). Zwyczajowo d. o. oznaczone są też napisami lub/i znakami upamiętniającymi d. bądź bezpośrednio odnoszącym się do obdarowanego (superekslibris lub/i ekslibris donacyjny). Charakterystyczną cechą takich oznaczeń jest często ich unikatowość na tle tych, które stosował sam obdarowany. W XIX-pocz. XX w. niekiedy zawierają też medalionowy portret obdarowanej osoby. W Polsce najcenniejsze przykłady d. o. wiążą się z królami (np. kunsztowne dzieła rzymskie będące darami papieskimi dla Zygmunta III Wazy).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Fundacyjne oprawy
Superekslibris
Grafika
Oprawa donacyjna książki podarowanej przez papieża królowi Zygmuntowi III Wazie, Rzym, 1612, repr. wg: Geldner 1959
Oprawa donacyjna rękopisu włoskiego dla Władysława IV, Włochy, 1 poł. XVII w., Biblioteka Narodowa w Warszawie, źródło: www.polona.pl
Prawdopodobnie donacyjna oprawa z superekslibrisem Władysława IV, Włochy, Rzym, 1634, Biblioteca Nazionale Braidense, Mediolan
Oprawa donacyjna dla królowej Marii Kazimiery, Rzym, pocz. XVIII w., epr. wg: Sidorowicz-Mulak 2015, tabl. XIII
Płaskorzeźbiona dekoracja, oprawy albumu dedykowanego Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu, 1874, fot. wg: Paś 2017
Przypisy
- Schmidt 1923, tabl. 38;
- Geldner 1958, tabl. …;
- Kawecka-Gryczowa 1988, s. 36;
- Komasara 1994, s. 215-233;
- Sidorowicz-Mulak 2015, s. 300-308;
- Wagner 2016, s. 56, 96-98, 301 i in.;
- Paś 2017, s. 279-297.
Autor: A.W.
