Folia introligatorska
Spis treści
Folia introligatorska
(folia do tłoczenia na gorąco, folia hot-stamping) (niem. Oeserfolie, Prägefolie)
Folia służąca do zdobienia okładek lub innych wyrobów introligatorskich przez tłoczenie w podwyższonej temperaturze. Folia składa się z nośnika (papier parafinowany lub woskowy, celofan, poliester), na który naniesiono drobiny metalu (miedź i jej stopy, brąz, złoto) lub pigmentu oraz warstwę środka wiążącego. Folia jest produkowana w postaci rolki.
Przy tłoczeniu w podwyższonej temperaturze (100-160°) środek wiążący zgrzewa się z tłoczoną powierzchnią a warstwa metaliczna lub barwna odrywa się od folii i przechodzi na wytłaczany przedmiot.
W zależności od rodzaju lakieru folie różnią się połyskiem, od matowych przez jedwabiste po wysoki połysk. Rodzaj warstwy adhezyjnej różnicuje folie pod względem temperatury tłoczenia oraz przeznaczenia (papier, tkanina, skóra, tworzywo sztuczne).
Historia
Folia do tłoczenia została wynaleziona w 1903 r. przez Ernsta Oesera.
Początki wytwarzania folii związane są ze sposobem przygotowania złota, które byłoby łatwiejsze w pracy niż płatki. Nośnikiem folii był papier powleczony woskiem, na który ręcznie nanoszono płatki złota. Na warstwę złota nanoszono klej, który w czasie tłoczenia, pod wpływem temperatury upłynniał się. Na wzór folii ze złota zaczęto eksperymentować z innymi materiałami: brązem w postaci proszku a następnie pigmentami. Folie pigmentowe wytwarzano poprzez malowanie na szklanych płytkach i zdjęciu warstwy po wyschnięciu, folie te były bardzo delikatne i łatwo złuszczały się. Były wytwarzane i używane jeszcze po II wojnie światowej.
W latach pięćdziesiątych XX w. wynaleziono nowy sposób wytwarzania folii, polegający na próżniowym osadzaniu cienkiej folii metalicznej (złotej lub aluminiowej lakierowanej na złoto) na podłoże naładowane elektrycznie. Drugi sposób uzyskiwania folii, zarówno pigmentowych jak metalicznych to zawieszenie drobin w spoiwie i osadzeniu na podłoże.
Współczesne folie hot-stamping
Współcześnie folie częściej niż do ozdoby okładek służą do druku na gorąco na różnego rodzaju opakowaniach i akcydensach papierowych. Podłożem jest warstwa poliestrowa PET (politereftalan etylenu), na którym znajdują się warstwy:
- warstwa rozdzielająca silikonowa lub termotopliwego wosku,
- warstwa lakieru chroniąca termonadruk przed ścieraniem i nadająca połysk,
- warstwa aluminium lub pigmentu,
- warstwa klejowa, która po rozgrzaniu powoduje wtopienie w podłoże.
Folie hot-stamping można podzielić na grupy:
- folie metaliczne: srebrna, złota w różnych odcieniach oraz metaliczne kolorowe,
- folie pigmentowe błyszczące lub matowe,
- folie perłowe w różnych kolorach,
- folie dyfrakcyjne, metaliczne posiadające mikrorowki tworzące siatkę dyfrakcyjną; folie te mogą posiadać jednolicie mieniącą się całą powierzchnię lub zawierać wzory holograficzne.
Zobacz też
Grafika
Obrazek 1
Przypisy
- R. Szczęsny, Materiałoznawstwo introligatorskie, Warszawa 1983, s. 144-154.
- Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo, Ossolineum 1986, s. 36-37.
- Folia hot-stamping, https://pl.wikipedia.org/wiki/Folia_hot-stamping
- G. Moessner, Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 82.
Autor: E.P.
