Maszyny do szycia książek
Spis treści
Zszywarka drutem wielogłówkowa
(niem. Drahtbuchheftmaschine)
Próby skonstruowania urządzenia do mechanicznego szycia książek sięgają polowy XIX wieku. Pierwszy wynalazek opatentował Thomas Richards w 1842 roku, jednak był zbyt skomplikowany i nie został wdrożony. Pierwszą szerzej zastosowaną konstrukcją była opatentowana przez Hugo Brehmera w 1872 roku zszywarka drutem służąca do zszywania pudełek kartonowych. Na Wystawie Światowej w Filadelfii w 1875 roku bracia Hugo i August Brehmer przedstawili zszywarkę przystosowana do szycia bloków książek. W końcu XIX wieku maszyny firmy Gebrüder Brehmer, a także innych producentów stały się nieodzownym wyposażeniem większych introligatorni, zajmujących się oprawą wydawniczą. Praca jednej maszyny zastępowała do 10 pracowników zszywających książki ręcznie.
Maszyna składała się z kilku głowic, kształtujących zszywki z drutu podawanego ze szpulek, wprowadzających je od zewnątrz w składki i zaginających wewnątrz. Zszywki mogły przechodzić przez paski płótna lub merli biegnące w poprzek grzbietu i w ten sposób łączyły szereg składek w blok książkowy.
Zszywarka blokowa
(blokówka, łabędziówka) (niem. Drahtheftmaschine)
Maszyna jednogłówkowa o napędzie ręcznym, nożnym lub mechanicznym, służąca do zszywania drutem broszur lub pudełek tekturowych. Maszyna może zszywać broszury jednoskładkowe zeszytowo (przez złam grzbietowy), zaś bloki książek o większej objętości, złożone z kilku składek lub z pojedynczych kartek z boku grzbietu (na sztorc). Zszywarki były używane do wykonywania opraw wydawniczych broszurowych, należą także do podstawowego wyposażenia introligatorni rzemieślniczych, w których służą do zszywania jednostkowych egzemplarzy, głównie prac dyplomowych. Niektóre typy zszywarek ze względu na kształt korpusu nazywane są "łabędziówkami".
Zszywarki automatyczne wbudowane w linie zbierająco-zszywajace służą do zszywania czasopism oraz broszur jednoskladkowych.
Niciarka
(niem. Fadenheftmaschine)
Prace nad konstrukcją maszyny szyjącej nićmi rozpoczęły się w USA, pierwsze maszyny skonstruowali w latach 50. XIX w. Isaac M. Singer oraz firma Wheeler & Wilson, jednakże urządzenia te ograniczały się do przeszywania jednej składki i odcinania nici (holendrowanie). Maszynę, która łączyła nicią wiele składek zbudował David Smyth. Prototyp skonstruował już w 1856, po wielu latach udoskonaleń, w 1880 zaoferował maszynę do sprzedaży, lecz jeszcze kolejne dziesięciolecie trwały prace nad poprawieniem jej funkcjonalności. W roku 1884 dobrej jakości niciarkę wyprodukowała fabryka braci Brehmer; jej koszt był jednak wysoki, dlatego tylko nieliczne, duże introligatornie decydowały się na jej zakup. Przez długi czas w oprawie wydawniczej stosowano równolegle maszyny szyjące drutem i niciarki, sukces tych ostatnich datuje się dopiero na lata międzywojenne.
Pierwsze maszyny naśladowały szycie ręczne, jedna nić przechodziła wzdłuż całego grzbietu, igły i haczyki wprowadzaly nić do środka skladki i wyciągały w kolejnym otworze. Z czasem zaczęto stosować system wielu głowic, z których każda ma własną szpulę nici. Szycie przebiega ściegiem łańcuszkowym. Szycie może być prowadzone przez merlę, która dodatkowo wzmacnia połączenie. Po zakończeniu szycia kompletu składek maszyna wykonuje pustą pętelkę, i automatycznie zaczyna zszywać kolejny blok. Po zszyciu większej partii rozcina się poszczególne egzemplarze. Początkowo maszyny wymagały pracy operatora, nakładającego kolejne składki, nowoczesne automatyczne niciarki posiadają samonakładak.
Istnieją także maszyny zszywające pojedyncze składki i związujące nić w supełek (niem. Knotenfadenheftmaschinen), niezbyt wydajne i rzadko używane.
Urządzenie do szycia termonićmi
Przystawka do falcerki, która podczas wykonywania ostatniego złamu przeszywa składki termonićmi oraz wgrzewa ich końcówki w papier. Urządzenie skonstruowano w latach 70. XX w. w NRD.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Maszyny introligatorskie
Szycie drutem
Grafika
Zszywarka drutem wielogłówkowa
Zszywarka blokowa
Niciarka
Przypisy
- E.P. Biesalski, Die Mechaniesierung der Deutschen Buchbinderei 1850-1900, Frankfurt am Main 1991, s. 27-32.
- Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, Wrocław 1986, s. 109-111, 185-186.
- G. Moessner, Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 37-8.
Autor: E.P.
