Struktura książki w formie kodeksu

Struktura książki w formie kodeksu

(budowa książki, budowa morfologiczna książki, architektura książki) (fr. composition du codex)

Elementy i części składowe książki w formie kodeksu. Należy wyróżnić strukturę fizyczną, na którą składają się elementy tworzące artefakt o nazwie książka w formie kodeksu i strukturę wydawniczą, która w określony sposób wypełnia ten artefakt treścią.

Struktura fizyczna

(s. konstrukcyjna, s. introligatorska, s. zewnętrzna)

Zasadnicza budowa kodeksu od początku jego powstania, do dnia dzisiejszego nie uległa zasadniczej zmianie. Składa się on z bloku i oprawy. Budowę bloku obrazuje schematycznie zamieszczony rysunek (il. 1). Blok tworzą składki. Zintegrowane ze sobą - poprzez określony system szycia (w nowszych książkach poprzez sklejenie pojedynczych kartek) - składki, do których doszyte lub doklejone zostały karty przybyszowe wraz z doszytymi lub doklejonym do górnej i dolnej krawędzi grzbietu bloku kapitałkami, ujęte w okładkę - stanowią oprawę książki. Ujęty za pomocą kart przybyszowych, systemu szycia, kapitałek w okładkę blok stanowi oprawę książki. Poszczególne elementy tworzące blok i oprawę i miejsca się w nich znajdujące posiadają swoje nazwy (il.2). Wyróżnia się:

• Elementy bloku
  • karty
  • składki
  • rynna
• Elementy oprawy:
  • karty i inne elementy przybyszowe
  • system szycia
  • kapitałki
  • okładka

Struktura wydawnicza

(kompozycja wydawnicza, s. wewnętrzna)

Na tę strukturę składają się różnorodne teksty i materiały zarówno pochodzące od autora dzieła, jak i pisane przez inne osoby (np. tłumacza, redaktora, ilustratora). Na strukturę wydawniczą książki składają się:

• karty tytułowe
• trzon, czyli najważniejsza część dzieła - tekst główny przedstawiony w postaci zapisu słownego. Tekst ten bywa opatrzony wstępem i podzielony na rozdziały i podrozdziały.
• materiały wprowadzające, do których zalicza się: przedmowy, posłowia, dedykacje, motta, noty edytorskie, życiorys i twórczość autora.
• materiały uzupełniające: przypisy, bibliografia, tablice, ilustracje
• materiały informacyjno-pomocnicze: skorowidze (indeksy), słownik użytych terminów, wykazy - skrótów, symboli graficznych, oznaczeń literowych, zamieszczanych tablic, ilustracji, obcojęzyczne spisy treści, obcojęzyczne streszczenia, żywa pagina, zwykła paginacja.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
System szycia
Karty przybyszowe
Blok książki
Kapitałka
Okładka
Oprawa książki

Grafika

• 

  il. 1. Budowa bloku książki wraz z kartami przybyszowymi, schemat (rys. K. Komsta-Sławińska)

• 

  il. 2. Struktura książki w formie kodeksu, schemat (rys. K. Komsta-Sławińska)

Przypisy

1. Encyklopedia książki, red.Żbikowska-Migoń A., Skalska-Zlat M., Wrocław 2017, s.56-58.
2. Encyklopedia wiedzy o książce, [red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski], Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, szp.1178-1179.
3. Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978, s. 44-45.
4. Marks P.J.M., The Britisch Library guide to Bookbinding, London 1998, s. 30.
5. Osuchowska B., Poradnik autora, tłumacza i redaktora. Nauki ścisłe i technika. Warszawa 1988, s.44-46.
6. Osuchowska B., Poradnik autora, tłumacza i redaktora, Warszawa 2005, s. 69.

---

Autor: M.P.B.