Opakowania ochronne kodeksów
Spis treści
Opakowania ochronne kodeksów
Prawidłowe pod względem doboru materiału i formy opakowanie
- zapobiega zniszczeniom o przyczynach egzogennych i opóźnia zniszczenia endogenne
- osłabia wahania klimatu podczas magazynowania
- zapobiega nadmiernej ekspozycji na światło, zabrudzeniu i pomaga uniknąć uszkodzeń mechanicznych
- ogranicza rozprzestrzenianie się drobnoustrojów i szkodników
- ułatwia przemieszczanie zabytku, szczególnie w sytuacjach kryzysowych.
Większość materiałów archiwalnych i bibliotecznych (papierowych) zaleca się przechowywać w opakowaniach wykonanych z papierów o właściwościach określonych normą DIN-ISO 9706 oraz kartonów i tektur określonych normą DIN ISO 16245 A i DIN ISO 16245 B. W przypadku zabytkowych kodeksów obleczonych w skóry lub w tkaniny jedwabne nie jest zalecane stosowanie kartonów z rezerwą alkaliczną, a jedynie o neutralnym pH (np. materiały z atestem PAT).
Opakowania aktywne
Opakowania aktywne to takie, których zadaniem jest zachowanie lub nawet poprawa stanu zachowania przedmiotu opakowanego, są one wyposażone w składniki, które mogą uwalniać substancje do bezpośredniego otoczenia opakowanego przedmiotu lub też je absorbować. W grupie tej znajdują się papiery i kartony zdolne do sorpcji szkodliwych gazów takich jak NO2, SO2, kwas octowy i LZO, jak również związków wytwarzanych przez sam obiekt.
Opakowania inteligentne
Opakowania inteligentne to takie, które zawierają materiały monitorujące stan opakowanego przedmiotu lub jego otoczenia (Np. narzędziem do monitorowania kwasowości papieru i fotografii mogą być wskaźniki AD-Strips).
Kryteria doboru opakowań
Opakowanie ochronne musi być odpowiednio dobrane do każdego woluminów, pod względem materiałów, uwzględnienia cech strukturalno-wymiarowych oraz wskazania właściwej formy. Jednocześnie dla całych kolekcji, zalecana jest możliwie jak największa standaryzacja form, opakowania muszą spełniać wymogi związane z ochroną, ale również ułatwiać korzystanie ze zbiorów, a ponadto uwzględniać estetykę, koszt wykonania, sposób składowania. Najczęstszym sposobem przechowywania książek jest ustawienie ich pionowo na półkach. Oprawy zabytkowych woluminów są jednak bardzo zróżnicowane pod względem stanu zachowania i rodzaju zdobienia (tłoczenia, złocenia) i wyposażone często w elementy, takie jak okucia, zapięcie, wiązania. Aby uniknąć wzajemnych uszkodzeń kodeksów, zalecane jest wyposażenie ich w futerały lub pudła ochronne. Najcenniejsze kodeksy, o znacznym ciężarze lub posiadające dodatkowe elementy (np. łańcuchy) można przechowywać także w tzw. pudłach szczękowych. Zarówno futerały i pudła szczękowe można wykonać na zamówienie, jak również w ramach własnej pracowni introligatorskiej. Niektóre firmy oferują możliwość wypożyczenia tzw. bookmetru – urządzenia do opomiarowania woluminów. Niebagatelne znaczenie ma odpowiednia konstrukcja pudła umożliwiająca odpowiednie, bezpieczne manipulowanie zabytkową książką, np. dołączenie wewnątrz pudła pulpitu do ekspozycji, ograniczającego kąt otwarcia bloku.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Konserwacja-restauracja zabytkowych kodeksów
Konserwacja profilaktyczna zabytkowych księgozbiorów
Konserwacja zachowawcza zabytkowych księgozbiorów
Przypisy
- Czuczko J., Jutrzenka-Supryn D., Pronobis-Gajdzis M., Nowe kierunki w obszarze konserwacji-restauracji zabytkowych kodeksów [w:] Toruńskie Studia Bibliologiczne 2015, nr 2 (15), s. 157 - 188.
Autor: M.P.B.
