Sakwowa oprawa
Spis treści
Sakwowa oprawa
(ang. girdle book, niem. Beutelbuch, wł. legatura a borsetta, fr. livre de ceinture)
Oprawy, w których wystający poza dolną krawędź książki materiał obleczenia, jest ujęty w węzeł (zwany głową Turka), służący do przytroczenia książki u pasa (przełożenia za pasem). Oprawa sakwowa prawdopodobnie wykształciła się z oprawy płaszczowej, w której płat skóry pozostawiony poza krawędziami okładek służył do owijania woluminu.
Oprawy te pojawiły się na przełomie XIV i XV w. w południowych Niemczech. Stosowano przy książkach małego formatu i ponadto często używanych, były to głównie modlitewniki (brewiarze), a także zbiory praw i ustaw potrzebne przy rozstrzyganiu sporów poza siedzibą władzy. Oprawy te szybko rozpowszechniły się w krajach podlegających wpływom niemieckim. W zdobyciu popularności pomogła przede wszystkim ówczesna moda, która lubowała się w wszelkiego rodzaju sakwach i woreczkach.
Wiele opraw sakwowych na przestrzeni dziejów zostało zniszczonych przez odcięcie nadmiaru obleczenia, gdyż przeszkadzało ono w późniejszym przechowywaniu książek w pozycji pionowej na półkach.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Głowa Turka
Obleczenie
Skóry introligatorskie
Płaszczowa oprawa
Grafika
Oprawa sakwowa duńska, ok. 1490
Przypisy
- Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, s. 1713.
- Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s.52.
- Majkowski Edmund, Oprawy sakwowe. Przyczynek do historji introligatorstwa u schyłku wieków średnich. [w:] Polska Gazeta Introligatorska. Poznań 1931, nr 9, s.117 - 120.
- Szirmai J.A., The Archeology of medieval bookbinding, London & New York 2017, s. 236-239.
- Tomaszewski Jacek, Oprawa książkowa w Polsce 1450-1600. Studium tegumentologiczno-ikonograficzne, Warszawa 2018, s. 190-197,
- L. i H. Alker, Das Beutelbuch in der bildenden Kunst: ein beschreibendes Verzeichnis, Mainz 1966.
Autor: M.P.B.
