Płaszczowa oprawa
Spis treści
Płaszczowa oprawa
(ang. chemise binding; niem. Hülleneinband)
Typ oprawy ochronnej użytkowej, stworzonej prawdopodobnie na potrzeby wędrownych misjonarzy i kaznodziejów w XIII w. dla ochrony ksiąg w podróży. Istotą o. p. jest przedłużenie materiały obleczeniowego poza okładziny pozwalające na owinięcie kodeksu i zabezpieczenie krawędzi, albo całej księgi przed uszkodzeniem i zabrudzeniem. Materiał obleczeniowy był przedłużony poza wszystkie trzy strony okładki, z tym że najczęściej margines przy dolnych krawędziach okładek był najszerszy. Ochronny płat skóry często był zewnętrzną warstwą obleczenia, pod nim okładka była obleczona innym materiałem, który był zakończony podwinięciami. Warstwa zewnętrzna była mocowana do księgi poprzez guzy lub narożne okucia. Do obleczenia opraw płaszczowych stosowano głównie tanie skóry wyprawy tłuszczowej (irchę), co dodatkowo potwierdza tezę o utylitarnej i tymczasowej funkcji oprawy płaszczowej. Oprawa spokrewniona z oprawą sakwową.
Spokrewniona z , różnica polega na tym, że przy oprawach płaszczowych pozostawiano nie obcięty materiał obleczeniowy na wszystkich krawędziach, co umożliwiało doskonałe zawinięcie książki i tym samym ochronę przed . Pojawiła się w tym samym czasie, co oprawa sakwowa.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Obleczenie
Skóry introligatorskie
Skóra wyprawy tłuszczowej
Sakwowa oprawa
Grafika
Płaszczowa oprawa kodeksu rękopiśmiennego, prawdopodobnie Prusy, 2 poł. XIV - 1 poł. XV w., BUMK, Toruń, fot. A. Wagner
Płaszczowa oprawa mszału z kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, ok. 1470, BUWr, Wrocław, fot. wg: Borys 2014
il. 1. Przykład zastosowania skóry jeleniej wyprawy tłuszczowej do wykonania oprawy płaszczowej, antyfonarz, XV w., Biblioteka PAN w Gdańsku, fot. M. Pronobis-Gajdzis
Przypisy
- Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, szp. 1710-1711.
- Loubier H. Hülleneinbände des ausgehenden Mittelalters.[w:] Bibliografiska Studier tillägnade Fiherre Johannes Rudbeck. Stkokholm 1917, s. 43-51.
Autor: M.P.B.
