Skóra wyprawy tłuszczowej
Z Leksykon oprawoznawczy
Spis treści
Skóra wyprawy tłuszczowej
(ang. fat-tanned skin/hide, oil-tanned skin, chamois [leather], shammy, fr. peau de chamois)
- Ircha - skórą owcza poddana procesowi garbowania tłuszczowego.
- Skóra garbowana tranem, który dzięki zawartości wiązań nienasyconych w cząsteczce tłuszczu, wykazuje zdolność do trwałego wiązania się z włóknem skóry. Garbowanie nosi nazwę tłuszczowego lub irchowego. Polega na nasyceniu lekko mokrej golizny tranem i ugniataniu jej w specjalnych urządzeniach (dawniej ubijano ją np. nogami). Czas trwania procesu jest dość długi. Po wygarbowaniu nadmiar tranu wygniata się i wymywa, gdyż jest to cenny produkt używany do natłuszczania skór, tzw. degras.
W introligatorstwie skóry tej wyprawy, najczęściej dzikich zwierząt (jelenia, sarny, daniela) stosowano często do opraw płaszczowych i sakwowych. Skóra ta jest miękka, ma dobry chwyt – dobrze się ją trzyma w rękach, jest miła w dotyku.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Skóry introligatorskie
Skóra garbowana roślinnie
Skóra wyprawy glinowej
Płaszczowa oprawa
Zwięzy
Grafika
il. 1. Przykład zastosowania skóry jeleniej wyprawy tłuszczowej do wykonania oprawy płaszczowej, antyfonarz, XV w., Biblioteka PAN w Gdańsku. (fot. M. Pronobis-Gajdzis)
Przypisy
- Persz T., Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych, Warszawa 1997.
- Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002.
Autor: MPG
