Róg obfitości
Spis treści
Róg obfitości
(ang. cornucopia; fr. corne d'abondance)
Wywodzący się ze zdobnictwa starożytnej Grecji i Rzymu motyw dekoracyjny w formie zagiętego (rzadziej prostego) rogu, wypełnionego wysypującymi się z niego owocami i kwiatami, niekiedy też innymi przedmiotami (np. klejnotami), symbolizującymi obfitość i dobrobyt. Szczególną popularność zyskał w renesansowym introligatorstwie bolońskim 1 poł. XVI w., jako element ornamentów obramiających zwierciadło i centralnych medalionów ornamentalnych; w tym samym okresie do dekoracji opraw bolońskich i mediolańskich wprowadzono tłoki z motywem putta trzymającego r. o., symbolizującego dobrostan (putto con cornucopia); zapewne pod ich wpływem stosowany od l. 20. XVI w. w introligatorstwie krakowskim. R. o. wkomponowany wraz z innymi elementami groteski w dekorację rollwerkową, okuciową lub schweifwerkową pojawiał się w manierystycznych oprawach od 3 ćw. XVI do 1 ćw. XVII w. (m.in. w narożnych medalionach na oprawach polskich z l. 80.-90. XVI w.). Ponowną popularność r. o. zyskał u schyłku XVIII w. na oprawach klasycystycznych, głównie jako składnik dekoracji obramień zwierciadła, m.in. w palmetowym ornamencie, oraz jako podwójny motyw o charakterystycznej wydłużonej i roślinnej formie obramiający narożne rozety. W XIX w. pojawiał się też w dekoracji historyzujących opraw.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Groteska
Manierystyczne oprawy
Palmetowy ornament
Rollwerk
Grafika
Róg obfitości trzymany przez putto, oprawa krakowska, ok. 1530 r.
Róg obfitości w ornamencie na oprawie empirowej, pocz. XIX w.
Przypisy
- Fürstenberg, De Marinis 1966, s. 138-139;
- Krynicka 1974, il. 7a-b;
- Krynicka 1975, il. 33-34;
- Hobson, Quaquatrelli 1998, frontyspis, nr kat./il. 17;
- Macchi F. i L. 2002, s. 96-97;
- Macchi F. i L. 2007, tabl. 1, 3, 24;
- Wagner 2016 II, il. 12a
Autor: A.W.
