Szycie na kapitałkę: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 14:02, 21 kwi 2020

Plątnik

Łańcuszek (ang.kettle-stitch, fr. chaìnette, brochage; niem. Fitzbund, wł.catenella)

Miejsce na grzbiecie ręcznie zszytego bloku książki, w którym nitka jest zadzierzgiwana o nić składki poprzedniej, następnie przechodzi do kolejnej składki i zmienia kierunek (il. 1). Powstające w ten sposób pętelki tworzą łańcuszek leżący na grzbiecie bloku (il. 2).

Historia

W pierwszych, szytych na zwięzy kodeksach, nić szycia dochodziła do końca składki i tam przekładano ją do składki następnej. Celem uchronienia grzbietów składek przed przerywaniem podkładano w tym miejscu skręcony pasek skóry lub sznurek, wokół którego owijała się nić i w ten sposób tworzyła się kapitałka będąca de facto zwięzem (il. 3, 4) (szycie na kapitałkę). Pod koniec XV w. przyjął się i upowszechnił zwyczaj robienia łańcuszkowego zadzierzgiwanego ściegu w niewielkiej odległości od dolnej i górnej krawędzi składek, tzw. plątnika. Ten wynalazek umożliwił zastosowanie innych rodzajów kapitałek.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Kapitałka
Plątnik

Grafika

• 

  Schemat szycia na kapitałkę (rys. Szirmai J.A., 2017, s. 150.)

Przypisy

1. Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971.
2. Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002.
3. 29. Osięgłowski J., Konserwacja książki w Polsce przedrozbiorowej. Poznań 1985.
4. Szirmai J.A., The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017.
5. Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965.

Autor: MPG