Gałąź: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:37, 4 kwi 2022

Gałąź

(konar)(ang. branch, fr. branche, niem. Ast)

Motyw obciętego na obu końcach pnia/konara z odstającymi po bokach (również obciętymi) dwoma konarami/gałęziami. Charakterystyczny dla środkowoeuropejskiego introligatorstwa 4 ćw. XV-1 ćw. XVI w. Jako dekoracja opraw wywodzi się z rozpowszechnionego w erze gotyckiej ornamentu arbor vitae, oraz z →gałęziowego ornamentu, popularnego w plastyce schyłkowej fazy gotyku. Na skórzanych oprawach wyciskany z niewielkich tłoków. Jako autonomiczny motyw w otoczeniu innych dekoracji stosowany był dość rzadko. Znacznie częściej zmultiplikowanymi, stykającymi się końcami, g-i tworzono uproszczoną formę gałęziowego ornamentu. W zestawieniu ze zwielokrotnionymi motywami akantu liścia i rozety tworzy ornament arbor vitae (jako wyciski z trzech tłoków lub radełka). Szczególną popularność zyskał na oprawach krakowskich kon. XV – pocz. XVI w. (zwłaszcza dzieła Introligatora JL), na których zwielokrotnione wyciski tego tłoka tworzą pionowy „pień” z regularnie spiętrzonymi „gałęziami” w formie liści akantu.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Akant
Arbor vitae
Floralna dekoracja
Rozeta

Grafika

• 

  Wycisk tłoka z motywem gałęzi(konara) na oprawie krakowskiej z ok. 1500, rys. wg: Lewicka-Kamińska 1956

• 

  Zmultiplikowany motyw gałęzi (konara) oraz liścia akantu, tworzące ornament arbor vitae na gotyckiej oprawie wrocławskiej z ok. 1500 r., Biblioteka Raczyńskich, Poznań, fot. A. Wagner

• 

  Naprzemienne motywy gałęzi (konara) oraz liści akantu, tworzące uproszczoną formę ornamentu gałęziowego, oprawa krakowska, ok. 1500 r., rys. wg: Lewicka-Kamińska 1956

Przypisy

1. Lewicka-Kamińka 1956, tabl. 10/29, 16/10, 18;
2. Krynicka 1967, tabl. II, V, IX/9;
3. Schwenke, Schunke 1979, tabl. 157/1-5;
4. Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 3;
5. Storm van Leeuwen 2011, tabl. 13, 25, 33 i in.;
6. Chlebus 2016 II, il. 5-6.

Autor: A.W.