Koronka: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "===Koronka=== ==Zobacz też== Indeks alfabetyczny <br> ==Grafika== <gallery> File:Bookbinders_2.jpg|Obrazek 1 </gallery> ==Przypisy== # ---- Autor: '''A.W...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | (także: '''koronkowy ornament''') | |
| + | |||
| + | (ang. lace-work tools, fr. palettes et roulettes ornées, dentelle, niem. Spitzenmuster) | ||
| + | |||
| + | Pojęcie dotyczące wszelkich form bordiur naśladujących lub inspirowanych wyrobami koronczarskimi, tj. koronkami. Początki ich zastosowania w zdobnictwie introligatorskim przypadają na 1 poł. XVII w.: na wachlarzowych oprawach nawiązywano nie tylko do form koronkowych wachlarzy, ale też delikatnych, koronkowych pasów tworzących ramy kompozycji okładzin. Ogromna rola w rozpowszechnieniu k. na oprawach barokowych z XVII w. przypadła dziełom z dekoracją filigranową (''pointillé'', znacz. 2). Oprócz charakterystycznych, „jubilerskich” kwiatonów, nerek, spiral czy wolut, ich kompozycje składały się z pojedynczej lub zwielokrotnionej k. (o jednolitym bądź różnym wzorze), tworzącej obramienie zwierciadła. Wówczas też wykształciły się niezliczone odmiany tego ornamentu, w którym dominowały zmultiplikowane – delikatne i ażurowe – motywy floralne, najczęściej o znacznym stopniu stylizacji. Często też poddawano je wyraźnej →alternacji, co nadawało im rytmiczną i „zębatą” formę. Na oprawach wyciskano je filetami i radełkami, praktycznie zawsze w technice złocenia. | ||
| + | |||
| + | Do rozkwitu k., jako głównego składnika dekoracji na okładzinach, doszło w 2 ćw. XVIII w. we Francji. Tradycję relatywnie wąskich pasów ornamentalnych zdominowały wówczas nowatorskie, rozbudowane struktury bordiur okładzinowych, którym od strony zwierciadła (pustego lub z superekslibrisem) nadawano falującą formę z naprzemiennymi – wyższymi i niższymi „zębami”. Na koronki tego rodzaju składały się nierzadko setki złoconych wycisków z motywami floralnymi, muszlami, perełkowaniami w typie ''fond pointillé'', charakterystycznymi ptakami (''l’oiseau''), czy też najrozmaitszymi motywami „mówiącymi” (''parlante'' oprawy). Od strony krawędzi okładzin kompozycje tego rodzaju zamykały złocone linie oraz drobne ornamenty o regularnym układzie, w tym zgeometryzowane →zęby szczura – (fr. ''dents de rat''). Z myślą o zmniejszeniu nakładu pracy ok. poł. XVIII w. spopularyzowano koronki wyciskane z jednej plakiety. | ||
| + | |||
| + | Ornamenty tego rodzaju – wyciskane z tłoków, filet i radełek oraz plakiet (niejednokrotnie dużoformatowych) zaczęto ponownie stosować na historyzujących i wydawniczych oprawach XIX-pocz. XX w. Jako nawiązania do dekoracji historycznych pojawiają się także na oprawach współczesnych. | ||
| Linia 5: | Linia 13: | ||
[[Indeks alfabetyczny ]] <br> | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Bordiura]] <br> | ||
| + | [[Filigranowa dekoracja]] <br> | ||
| + | [[Parlante oprawy]] <br> | ||
| + | [[Perełkowanie]] <br> | ||
| + | [[Pointillé]] <br> | ||
| + | [[Wachlarzowe oprawy]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
| Linia 15: | Linia 29: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Szwejkowska 1975, s. 296; |
| + | # Devaux 1977, s. 123, 166-173 i in; | ||
| + | # Macchi F. i L. 2002, s. 122-123. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Wersja z 10:10, 6 lip 2022
(także: koronkowy ornament)
(ang. lace-work tools, fr. palettes et roulettes ornées, dentelle, niem. Spitzenmuster)
Pojęcie dotyczące wszelkich form bordiur naśladujących lub inspirowanych wyrobami koronczarskimi, tj. koronkami. Początki ich zastosowania w zdobnictwie introligatorskim przypadają na 1 poł. XVII w.: na wachlarzowych oprawach nawiązywano nie tylko do form koronkowych wachlarzy, ale też delikatnych, koronkowych pasów tworzących ramy kompozycji okładzin. Ogromna rola w rozpowszechnieniu k. na oprawach barokowych z XVII w. przypadła dziełom z dekoracją filigranową (pointillé, znacz. 2). Oprócz charakterystycznych, „jubilerskich” kwiatonów, nerek, spiral czy wolut, ich kompozycje składały się z pojedynczej lub zwielokrotnionej k. (o jednolitym bądź różnym wzorze), tworzącej obramienie zwierciadła. Wówczas też wykształciły się niezliczone odmiany tego ornamentu, w którym dominowały zmultiplikowane – delikatne i ażurowe – motywy floralne, najczęściej o znacznym stopniu stylizacji. Często też poddawano je wyraźnej →alternacji, co nadawało im rytmiczną i „zębatą” formę. Na oprawach wyciskano je filetami i radełkami, praktycznie zawsze w technice złocenia.
Do rozkwitu k., jako głównego składnika dekoracji na okładzinach, doszło w 2 ćw. XVIII w. we Francji. Tradycję relatywnie wąskich pasów ornamentalnych zdominowały wówczas nowatorskie, rozbudowane struktury bordiur okładzinowych, którym od strony zwierciadła (pustego lub z superekslibrisem) nadawano falującą formę z naprzemiennymi – wyższymi i niższymi „zębami”. Na koronki tego rodzaju składały się nierzadko setki złoconych wycisków z motywami floralnymi, muszlami, perełkowaniami w typie fond pointillé, charakterystycznymi ptakami (l’oiseau), czy też najrozmaitszymi motywami „mówiącymi” (parlante oprawy). Od strony krawędzi okładzin kompozycje tego rodzaju zamykały złocone linie oraz drobne ornamenty o regularnym układzie, w tym zgeometryzowane →zęby szczura – (fr. dents de rat). Z myślą o zmniejszeniu nakładu pracy ok. poł. XVIII w. spopularyzowano koronki wyciskane z jednej plakiety.
Ornamenty tego rodzaju – wyciskane z tłoków, filet i radełek oraz plakiet (niejednokrotnie dużoformatowych) zaczęto ponownie stosować na historyzujących i wydawniczych oprawach XIX-pocz. XX w. Jako nawiązania do dekoracji historycznych pojawiają się także na oprawach współczesnych.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Bordiura
Filigranowa dekoracja
Parlante oprawy
Perełkowanie
Pointillé
Wachlarzowe oprawy
Grafika
Obrazek 1
Przypisy
- Szwejkowska 1975, s. 296;
- Devaux 1977, s. 123, 166-173 i in;
- Macchi F. i L. 2002, s. 122-123.
Autor: A.W.
