Drukowane oprawy: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 10:31, 13 wrz 2021

Drukowane oprawy

Drukowanie na oprawach trudno jest jednoznacznie rozgraniczyć i odróżnić od tłoczenia, czernienia, malowania oraz transferu. Istotą drukowania jest przeniesienie farby drukarskiej z matrycy na podłoże, przy czym od tłoczenia odróżnia je to, że dąży się do zminimalizowania zagłębienia. Drukowane oprawy powstawały zarówno w drodze druku użytków materiałów obleczeniowych jak i zmontowanych okładek, a nawet okładek złączonych z blokiem książkowym. Drukowanie wykonywano zarówno na prasach introligatorskich do złocenia jak i na maszynach drukarskich w różnych technikach druku, zwłaszcza typografii, litografii i sitodruku.

Drukowanie okładek broszurowych, papierowych lub kartonowych, nie jest domeną introligatorstwa lecz drukarstwa, introligatorzy otrzymywali gotowy półprodukt. W aspekcie oprawoznawczym w kręgu zainteresowania pozostaną oprawy twarde, przy czym współczesne oprawy twarde całopapierowe także stanowią efekt współpracy drukarzy i introligatorów, ci pierwsi przygotowują papierową obłóczkę, która jest używana w dalszych procesach oprawy introligatorskiej.

Początkiem opraw drukowanych należy uznać oprawy almanachów, wykonywane od przełomu XVIII/XIX w. w sposób seryjny. Uzyskiwały one okładki twarde lub półtwarde obleczone papierem lub jedwabiem, zdobione nadrukiem, zwykle sentymentalnych scenek lub motywów. Obok nich w I pol. XIX w. produkowano papiery dekorowane litograficznym nadrukiem oraz wypukłym tłoczeniem, przeznaczone na ozdobne okładki zwane „bombonierkowymi”. Znane są także egzemplarze, do których oprawy użyto płótna zadrukowanego (zapewne na użytku, przed wykonaniem oprawy) zawartością związaną z tym dziełem (z tytulaturą oraz przedstawiającą dekoracją), przy czym trudno zawyrokować, czy nadruk wykonano techniką typograficzną czy litograficzną.

Ekspansja drukowanych opraw nastąpiła w ostatnim ćwierćwieczu XIX w. wraz z rozwojem oprawy wydawniczej i przyjmowaniem przez okładkę funkcji marketingowej. Okładki ozdabiano wielobarwnymi nadrukami, często dekorację stanowiło powtórzenie jednej z barwnych rycin dekorujących dzieło. Nadruki wykonywano na płótnach apreturowanych, jeśli zaś płótno nadmiernie wchłaniało farbę i wychodził efekt „przesiewania” druku, płótna przygotowano przez gruntowanie lub wstępny nadruk. Do drukowania używano farb typograficznych w wielu kolorach (ostatecznie zaczęto produkować farby introligatorskie, gęste, nie wchłaniane przez podłoże). Druk wykonywano analogicznie jak w technice typograficznej, z rozbiciem na kolory, używając kilku matryc. Producenci maszyn introligatorskich skonstruowali specjalne nakładki do pras do złocenia, ułatwiające drukowanie, a nawet modyfikowali prasy, budując takie, które były przeznaczone specjalnie do drukowania.

Tańszą odmianą druku na okładkach było umieszczanie na nich naklejek wcześniej wydrukowanych na papierze.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Tłoczenie
Złocenie
Almanachów oprawy
À la bombonierka oprawa
Naklejka
Poddruk
Prasa do złocenia
Transfer

Grafika

• 

  Przystawka do prasy do złocenia służąca do druku farbami

• 

  Nadruk na płótnie

• 

  Okładka dekorowana wielobarwnym drukiem oraz złoconym napisem. WMBPB

Przypisy

1. Gesammt-Catalog von Maschinen für die gesammte Papierindustrie: Karl Krause. Maschinenfabrik. Leipzig 1899, s. 164 https://bildsuche.digitale-sammlungen.de/index.html?c=viewer&l=de&bandnummer=bsb00076753&pimage=00192&v=100&nav=

Autor: E.P.