Almanachów oprawy

Almanachów oprawy

Oprawy małoformatowych i miniaturowych druków kalendarzowych. Mimo, że publikowano je od 2 poł. XV w., charakterystyczną formę opraw zyskały na przełomie XVII-XVIII w. Od 1700 do 1793 r. wydawano we Francji almanachy królewskie (Almanach de Royal) do użytku elit państwowych i kościelnych, których oprawy początkowo miały różnoraką formę. Odkąd przed poł. XVIII w. ich wytwarzaniem zajął się Pierre-Paul Dubuisson, zyskały efektowną, złoconą dekorację, wyciskaną z plakiet, często z superekslibrisami (złoconymi lub malowanymi). Do czasów Rewolucji Francuskiej styl opraw tych dzieł ewoluował od rokoka ku klasycyzmowi. Miniaturowy format 32° miały almanachy wydawane we Francji w XVIII-XIX w. jako tzw. étrennes – podarki noworoczne, którymi obdarowywano się w kręgach arystokracji. Toteż ich oprawy często wykonywano z wytwornych materiałów i używano kosztownych technik zdobienia (np. hafty złotogłowiem, malowanie), choć stosowano też zestandaryzowane dekoracje plakietowe. Specyfiką a. o. wydawanych w Wiedniu w 2 poł. XVIII-pocz. XIX w. były okładziny z miedzi, w całości dekorowane malowanymi i emaliowanymi scenami rodzajowymi (grzbiety oraz futerały pozostawały skórzane). Miniaturowymi rozmiarami (ok. 10 x 7 x 2 cm) cechują się też Almanachy Gotajskie (Almanac[h] de Gotha) wydawane od 1763 r. pod auspicjami rodu Saxe-Coburg-Gotha. Jako, że książeczki te traktowane były w kręgach arystokracji jako upominek, ich oprawom chętnie nadawano luksusową i artystyczną formę: jedwabne obleczenie, haftowane dekoracje, malowane (barwnie lub en grisalle) medaliony m.in. ze scenami symbolicznymi, złocone brzegi kart. Wobec umasowienia druku tego rodzaju wydawnictw, w 2 poł. XIX w. ich oprawy zatraciły cechy artystyczne.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny

Grafika

• 

  Oprawa Almanach Royal z herbem królewskim Ludwika XIV, Paryż, 1712 r., Biblioteka Polska w Paryżu, fot. A. Wagner

• 

  Oprawa Almanach Royal z superekslibrisem francuskiego arystokraty, Pierre Paul Dubuisson, Paryż, 1747, Biblioteka Polska w Paryżu, fot. A. Wagner

• 

  Oprawa Almanach Royale z polskim herbem podwójnym, 1758, fot. wg: Schneider 2008

• 

  Oprawa Almanach Royal z superekslibrisem francuskiego arystokraty, Paryż, 1789, Biblioteka Polska w Paryżu, fot. A. Wagner

• 

  Oprawy egzemplarzy Almanach de Gotha z 2 poł. XVIII - pocz. XIX w., fot. wg 111 Masterpieces, 2000

• 

  Oprawa almanachu o miedzianych okładzinach z dekoracją malowaną i emaliowaną, Wiedeń, 1788, fot. wg: von Arnim 1990

Przypisy

1. Devaux 1977, s. 178-182, 191-192, 200-205 i in.;
2. von Arnim 1990, kat. 116, 124, 143 i in.;
3. Paruszewska 2000, s. 140-141;
4. Macchi F. i L. 2002, s. 10-12;
5. Malavieille 1985, s. 19-20, tabl. I;
6. de Conichout, Ract-Madoux 2012, s. 185-189;
7. Tomaszewski 2013, t. 1, s. 45-46, t. 2, kat. XVI

---

Autor: A.W.