Koronka: Różnice pomiędzy wersjami
| (Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
Pojęcie dotyczące wszelkich form bordiur naśladujących lub inspirowanych wyrobami koronczarskimi, tj. koronkami. Początki ich zastosowania w zdobnictwie introligatorskim przypadają na 1 poł. XVII w.: na wachlarzowych oprawach nawiązywano nie tylko do form koronkowych wachlarzy, ale też delikatnych, koronkowych pasów tworzących ramy kompozycji okładzin. Ogromna rola w rozpowszechnieniu k. na oprawach barokowych z XVII w. przypadła dziełom z dekoracją filigranową (''pointillé'', znacz. 2). Oprócz charakterystycznych, „jubilerskich” kwiatonów, nerek, spiral czy wolut, ich kompozycje składały się z pojedynczej lub zwielokrotnionej k. (o jednolitym bądź różnym wzorze), tworzącej obramienie zwierciadła. Wówczas też wykształciły się niezliczone odmiany tego ornamentu, w którym dominowały zmultiplikowane – delikatne i ażurowe – motywy floralne, najczęściej o znacznym stopniu stylizacji. Często też poddawano je wyraźnej →alternacji, co nadawało im rytmiczną i „zębatą” formę. Na oprawach wyciskano je filetami i radełkami, praktycznie zawsze w technice złocenia. | Pojęcie dotyczące wszelkich form bordiur naśladujących lub inspirowanych wyrobami koronczarskimi, tj. koronkami. Początki ich zastosowania w zdobnictwie introligatorskim przypadają na 1 poł. XVII w.: na wachlarzowych oprawach nawiązywano nie tylko do form koronkowych wachlarzy, ale też delikatnych, koronkowych pasów tworzących ramy kompozycji okładzin. Ogromna rola w rozpowszechnieniu k. na oprawach barokowych z XVII w. przypadła dziełom z dekoracją filigranową (''pointillé'', znacz. 2). Oprócz charakterystycznych, „jubilerskich” kwiatonów, nerek, spiral czy wolut, ich kompozycje składały się z pojedynczej lub zwielokrotnionej k. (o jednolitym bądź różnym wzorze), tworzącej obramienie zwierciadła. Wówczas też wykształciły się niezliczone odmiany tego ornamentu, w którym dominowały zmultiplikowane – delikatne i ażurowe – motywy floralne, najczęściej o znacznym stopniu stylizacji. Często też poddawano je wyraźnej →alternacji, co nadawało im rytmiczną i „zębatą” formę. Na oprawach wyciskano je filetami i radełkami, praktycznie zawsze w technice złocenia. | ||
| − | Do rozkwitu k., jako głównego składnika dekoracji na okładzinach, doszło w 2 ćw. XVIII w. we Francji. Tradycję relatywnie wąskich pasów ornamentalnych zdominowały wówczas nowatorskie, rozbudowane struktury bordiur okładzinowych, którym od strony zwierciadła (pustego lub z superekslibrisem) nadawano falującą formę z naprzemiennymi – wyższymi i niższymi „zębami”. Na koronki tego rodzaju składały się nierzadko setki złoconych wycisków z motywami floralnymi, muszlami, perełkowaniami w typie ''fond pointillé'', charakterystycznymi ptakami (''l’oiseau''), czy też najrozmaitszymi motywami „mówiącymi” (''parlante'' oprawy). Od strony krawędzi okładzin kompozycje tego rodzaju zamykały złocone linie oraz drobne ornamenty o regularnym układzie, w tym zgeometryzowane | + | Do rozkwitu k., jako głównego składnika dekoracji na okładzinach, doszło w 2 ćw. XVIII w. we Francji. Tradycję relatywnie wąskich pasów ornamentalnych zdominowały wówczas nowatorskie, rozbudowane struktury bordiur okładzinowych, którym od strony zwierciadła (pustego lub z superekslibrisem) nadawano falującą formę z naprzemiennymi – wyższymi i niższymi „zębami”. Na koronki tego rodzaju składały się nierzadko setki złoconych wycisków z motywami floralnymi, muszlami, perełkowaniami w typie ''fond pointillé'', charakterystycznymi ptakami (''l’oiseau''), czy też najrozmaitszymi motywami „mówiącymi” (''parlante'' oprawy). Od strony krawędzi okładzin kompozycje tego rodzaju zamykały złocone linie oraz drobne ornamenty o regularnym układzie, w tym zgeometryzowane zęby szczura – (fr. ''dents de rat''). Z myślą o zmniejszeniu nakładu pracy ok. poł. XVIII w. spopularyzowano koronki wyciskane z jednej plakiety. |
Ornamenty tego rodzaju – wyciskane z tłoków, filet i radełek oraz plakiet (niejednokrotnie dużoformatowych) zaczęto ponownie stosować na historyzujących i wydawniczych oprawach XIX-pocz. XX w. Jako nawiązania do dekoracji historycznych pojawiają się także na oprawach współczesnych. | Ornamenty tego rodzaju – wyciskane z tłoków, filet i radełek oraz plakiet (niejednokrotnie dużoformatowych) zaczęto ponownie stosować na historyzujących i wydawniczych oprawach XIX-pocz. XX w. Jako nawiązania do dekoracji historycznych pojawiają się także na oprawach współczesnych. | ||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
[[Bordiura]] <br> | [[Bordiura]] <br> | ||
[[Filigranowa dekoracja]] <br> | [[Filigranowa dekoracja]] <br> | ||
| + | [[Koronkowe oprawy]] <br> | ||
[[Parlante oprawy]] <br> | [[Parlante oprawy]] <br> | ||
[[Perełkowanie]] <br> | [[Perełkowanie]] <br> | ||
| Linia 23: | Linia 24: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | + | Plik:Koronkowa dekoracja 1.jpg | |
| + | Plik:Koronkowy ornament 3.jpg | ||
| + | Plik:Koronkowy ornament 1.jpg | ||
| + | Plik:Koronkowy ornament 2.jpg | ||
| + | Plik:Koronkowa dekoracja 2.jpg | ||
| + | Plik:Koronkowy ornament 1b.jpg | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Aktualna wersja na dzień 10:12, 6 lip 2022
(także: koronkowy ornament)
(ang. lace-work tools, fr. palettes et roulettes ornées, dentelle, niem. Spitzenmuster)
Pojęcie dotyczące wszelkich form bordiur naśladujących lub inspirowanych wyrobami koronczarskimi, tj. koronkami. Początki ich zastosowania w zdobnictwie introligatorskim przypadają na 1 poł. XVII w.: na wachlarzowych oprawach nawiązywano nie tylko do form koronkowych wachlarzy, ale też delikatnych, koronkowych pasów tworzących ramy kompozycji okładzin. Ogromna rola w rozpowszechnieniu k. na oprawach barokowych z XVII w. przypadła dziełom z dekoracją filigranową (pointillé, znacz. 2). Oprócz charakterystycznych, „jubilerskich” kwiatonów, nerek, spiral czy wolut, ich kompozycje składały się z pojedynczej lub zwielokrotnionej k. (o jednolitym bądź różnym wzorze), tworzącej obramienie zwierciadła. Wówczas też wykształciły się niezliczone odmiany tego ornamentu, w którym dominowały zmultiplikowane – delikatne i ażurowe – motywy floralne, najczęściej o znacznym stopniu stylizacji. Często też poddawano je wyraźnej →alternacji, co nadawało im rytmiczną i „zębatą” formę. Na oprawach wyciskano je filetami i radełkami, praktycznie zawsze w technice złocenia.
Do rozkwitu k., jako głównego składnika dekoracji na okładzinach, doszło w 2 ćw. XVIII w. we Francji. Tradycję relatywnie wąskich pasów ornamentalnych zdominowały wówczas nowatorskie, rozbudowane struktury bordiur okładzinowych, którym od strony zwierciadła (pustego lub z superekslibrisem) nadawano falującą formę z naprzemiennymi – wyższymi i niższymi „zębami”. Na koronki tego rodzaju składały się nierzadko setki złoconych wycisków z motywami floralnymi, muszlami, perełkowaniami w typie fond pointillé, charakterystycznymi ptakami (l’oiseau), czy też najrozmaitszymi motywami „mówiącymi” (parlante oprawy). Od strony krawędzi okładzin kompozycje tego rodzaju zamykały złocone linie oraz drobne ornamenty o regularnym układzie, w tym zgeometryzowane zęby szczura – (fr. dents de rat). Z myślą o zmniejszeniu nakładu pracy ok. poł. XVIII w. spopularyzowano koronki wyciskane z jednej plakiety.
Ornamenty tego rodzaju – wyciskane z tłoków, filet i radełek oraz plakiet (niejednokrotnie dużoformatowych) zaczęto ponownie stosować na historyzujących i wydawniczych oprawach XIX-pocz. XX w. Jako nawiązania do dekoracji historycznych pojawiają się także na oprawach współczesnych.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Bordiura
Filigranowa dekoracja
Koronkowe oprawy
Parlante oprawy
Perełkowanie
Pointillé
Wachlarzowe oprawy
Grafika
Przypisy
- Szwejkowska 1975, s. 296;
- Devaux 1977, s. 123, 166-173 i in;
- Macchi F. i L. 2002, s. 122-123.
Autor: A.W.
