Złoto: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(→‎Złoto)
 
Linia 2: Linia 2:
 
(ang. gold, gilt, gold leaf, niem. Echtgold, Blattgold, fr. or)
 
(ang. gold, gilt, gold leaf, niem. Echtgold, Blattgold, fr. or)
  
−
W introligatorstwie używano złota w płatkach (ang. gold leaf). W przeszłości stosowano czyste złoto zwane "feingult" oraz "cwiszgult" (niem. Zwischengold) czyli skute razem płatki srebra i złota. Mieszanka ze srebrem z czasem ciemniała, dlatego stosowania jej zabraniały przepisy cechowe.
+
Złoto metaliczne, w introligatorstwie używano głównie złota w płatkach. W przeszłości stosowano czyste złoto zwane "feingult" oraz "cwiszgult" (niem. Zwischengold) czyli skute razem płatki srebra i złota. Mieszanka ze srebrem z czasem ciemniała, dlatego stosowania jej zabraniały przepisy cechowe. Współcześnie w introligatorstwie używa się złota 18 karatowego, wyjątkowo złota 24 karatowego.
−
Współcześnie w introligatorstwie używa się złota 18-karatowego, wyjątkowo złota 24-karatowego.  
+
  
−
Dla uzyskania płatków, złoto sztabkowe jest walcowane, a następnie kute aż do uzyskania grubości 0,05 μm - 0,01 μm. Współcześnie jest dostarczane w tzw. książeczkach wykonanych z bibułki. Pomiędzy kartki włożone jest 25 płatków złota o wymiarach 8 x 8 cm. Zależnie od domieszek złoto może mieć różne odcienie żółcieni, od zieleni (domieszka srebra) do pomarańczu (domieszka miedzi).
+
Dla uzyskania płatków, złoto sztabkowe jest walcowane, a następnie kute aż do uzyskania grubości 0,05 μm - 0,01 μm. Współcześnie jest dostarczane w tzw. książeczkach wykonanych z bibułki. Pomiędzy kartki włożone jest 25 płatków złota o wymiarach 8x8 cm. Zależnie od domieszek złoto może mieć różne odcienie żółci, od zieleni (domieszka srebra) do pomarańczu (domieszka miedzi).
  
−
Złoto jest tak cienkie i lekkie, że praca z nim jest bardzo trudna. Krojenie płatków odbywa się na zamszowej poduszce przy użyciu specjalnego noża. Nóż służy także do przenoszenia płatków, które łatwo przylegają do każdej powierzchni, a nie pozwalają na oderwanie. Introligatorzy opracowali specyficzne sposoby przenoszenia złota, np. przy pomocy skraju kartki papieru lub bibuły, lub specjalnego koziołka z nitką, która chwytała złoty płatek.
+
Złoto jest bardzo cienkie i lekkie, a praca z nim jest bardzo trudna. Krojenie płatków odbywa się na zamszowej poduszce przy użyciu specjalnego noża. Nóż służy także do przenoszenia płatków, które łatwo przylegają do każdej powierzchni. Introligatorzy opracowali specyficzne sposoby przenoszenia złota, np. przy pomocy skraju kartki papieru lub bibuły, lub specjalnego koziołka z nitką, która chwytała złoty płatek. Tradycyjnym środkiem wiążącym przy złoceniu było białko rozrobione z woda, współcześnie wytwarzane są specjalistyczne płyny.
  
−
Środkiem wiążącym przy złoceniu było tradycyjnie białko jaja kurzego rozrobione z wodą, współcześnie wytwarzane są specjalistyczne płyny, np. do złocenia na gorąco lub do złocenia krawędzi. 
+
Dla ułatwienia złocenia, na początku XX w. zaczęto wytwarzać złote folie. Nośnikiem folii był papier powleczony woskiem, na który ręcznie nanoszono płatki złota. Na warstwę złota nanoszono klej, który w czasie tłoczenia, pod wpływem temperatury roztapiał się. Także współcześnie wytwarzane są folie z prawdziwego złota metodą próżniowego osadzania cienkiej folii złotej na podłoże naładowane elektrycznie.
−
 
+
−
Dla ułatwienia złocenia, na początku XX w. zaczęto wytwarzać złote folie. Nośnikiem folii był papier powleczony woskiem, na który ręcznie nanoszono płatki złota. Na warstwę złota nanoszono klej, który w czasie tłoczenia, pod wpływem temperatury roztapiał się.  
+
−
 
+
−
Także współcześnie wytwarzane są folie z prawdziwego złota metodą próżniowego osadzania cienkiej folii złotej na podłoże naładowane elektrycznie.  
+
  
 
===Namiastka złota===
 
===Namiastka złota===
−
 
+
Substytutem złota jest szlagmetal (z niem. kuty metal), stop miedzi i cyny zbliżony do złota kolorem i połyskiem. Wytwarzany w płatkach o większej grubości i formacie, są łatwiejsze w pracy, gdyż można je przenosić palcami. Do zdobień metalicznych używano także płatków innych metali, np. srebra, platyny, aluminium lub mosiądzu; metale białe pokrywano żółtym lakierem. Rzadziej stosowano złocenie złotym proszkiem, którym posypywano wydruki wykonane farbą drukarską oraz malowanie złotą farbą. Innym zamiennikiem jest folia introligatorska, która oprócz warstwy metalicznej posiada środek wiążący, osadzony na syntetycznej folii.
−
Substytutem złota jest szlagmetal (z niem. kuty metal), stop miedzi i cyny zbliżony do złota kolorem i połyskiem. Wytwarzany w płatkach o większej grubości i formacie, które są łatwiejsze w pracy, gdyż można je nakładać palcami.  
+
−
 
+
−
Do zdobień, analogicznie jak złota używano także innych metali, np. srebra, platyny, aluminium lub mosiądzu.
+
−
 
+
−
Innym zamiennikiem jest folia introligatorska, która oprócz warstwy metalicznej posiada środek wiążący, osadzony na syntetycznej folii.
+
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==

Aktualna wersja na dzień 22:16, 15 maj 2022

Złoto

(ang. gold, gilt, gold leaf, niem. Echtgold, Blattgold, fr. or)

Złoto metaliczne, w introligatorstwie używano głównie złota w płatkach. W przeszłości stosowano czyste złoto zwane "feingult" oraz "cwiszgult" (niem. Zwischengold) czyli skute razem płatki srebra i złota. Mieszanka ze srebrem z czasem ciemniała, dlatego stosowania jej zabraniały przepisy cechowe. Współcześnie w introligatorstwie używa się złota 18 karatowego, wyjątkowo złota 24 karatowego.

Dla uzyskania płatków, złoto sztabkowe jest walcowane, a następnie kute aż do uzyskania grubości 0,05 μm - 0,01 μm. Współcześnie jest dostarczane w tzw. książeczkach wykonanych z bibułki. Pomiędzy kartki włożone jest 25 płatków złota o wymiarach 8x8 cm. Zależnie od domieszek złoto może mieć różne odcienie żółci, od zieleni (domieszka srebra) do pomarańczu (domieszka miedzi).

Złoto jest bardzo cienkie i lekkie, a praca z nim jest bardzo trudna. Krojenie płatków odbywa się na zamszowej poduszce przy użyciu specjalnego noża. Nóż służy także do przenoszenia płatków, które łatwo przylegają do każdej powierzchni. Introligatorzy opracowali specyficzne sposoby przenoszenia złota, np. przy pomocy skraju kartki papieru lub bibuły, lub specjalnego koziołka z nitką, która chwytała złoty płatek. Tradycyjnym środkiem wiążącym przy złoceniu było białko rozrobione z woda, współcześnie wytwarzane są specjalistyczne płyny.

Dla ułatwienia złocenia, na początku XX w. zaczęto wytwarzać złote folie. Nośnikiem folii był papier powleczony woskiem, na który ręcznie nanoszono płatki złota. Na warstwę złota nanoszono klej, który w czasie tłoczenia, pod wpływem temperatury roztapiał się. Także współcześnie wytwarzane są folie z prawdziwego złota metodą próżniowego osadzania cienkiej folii złotej na podłoże naładowane elektrycznie.

Namiastka złota

Substytutem złota jest szlagmetal (z niem. kuty metal), stop miedzi i cyny zbliżony do złota kolorem i połyskiem. Wytwarzany w płatkach o większej grubości i formacie, są łatwiejsze w pracy, gdyż można je przenosić palcami. Do zdobień metalicznych używano także płatków innych metali, np. srebra, platyny, aluminium lub mosiądzu; metale białe pokrywano żółtym lakierem. Rzadziej stosowano złocenie złotym proszkiem, którym posypywano wydruki wykonane farbą drukarską oraz malowanie złotą farbą. Innym zamiennikiem jest folia introligatorska, która oprócz warstwy metalicznej posiada środek wiążący, osadzony na syntetycznej folii.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Folia introligatorska

Grafika

  • Książeczka z płatkami złota

  • Oprawa Ryszarda Ziemby ze złoceniem złotem płatkowym w różnych odcieniach

Przypisy

  1. Złoto płatkowe, w: Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82oto_p%C5%82atkowe
  2. J. Greenfield, ABC of bookbinding, Naw Castle 2002, s. 33.
  3. R. Szczęsny, Materiałoznawstwo introligatorskie, Warszawa 1983, s. 144-146.
  4. G. Moessner, Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 16.

Autor: E.P.

Źródło: „http://leksykon.oprawoznawczy.ukw.edu.pl/index.php?title=Złoto&oldid=18559”