Korona rangowa: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 11:12, 23 kwi 2022

Korona rangowa

(ang. crown)

Heraldyczna oznaka godności nosiciela herbu umieszczana nad tarczą z hełmem (lub bez), godłem herbowym, monogramem lub inicjałami; jej forma jest zależna od okresu historycznego i kraju. Tradycja oznaczania opraw ksiąg k. r. nad herbem kształtowała się od XIV w., by rozkwitnąć w Italii 2 poł. XV w., a pod jej wpływem w całej Europie łacińskiej (od XVII-XVIII także w Rosji). Była stosowana głównie w superekslibrisach, jako element kompletnego lub zredukowanego herbu, bądź jako zwieńczenie monogramu. Szczególną rolę identyfikacyjną i dekoracyjną odgrywała w superekslibrisach inicjałowych, typowych dla XIX w. Od 2 poł. XX w. jej znaczenie w introligatorstwie (podobnie jak superekslibrisów herbowych) systematycznie maleje. W okresie nowożytnym ukształtował się podział na: k. cesarską i k. królewską – z kabłąkami (pałąkami) wychodzącymi z obręczy i zwieńczonymi jabłkiem królewskim lub samym krzyżem; mitrę książęcą – z obręczą gronostajową i aksamitną czapką w kształcie korony zakończoną krzyżem; hrabiowską – obręcz z 9 pałeczkami zakończonymi perłami; baronowską – obręcz z 7 pałeczkami z perłami; margrabiowską – obręcz z fleuronami (kwiatonami) oddzielonymi pałeczkami z 3 perłami; oraz szlachecką – obręcz z fleuronami oddzielonymi pałeczkami z pojedynczą perłą; skomplikowaną typologię k. r. wypracowano w krajach zachodnioeuropejskich (zwłaszcza we Francji, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii); kościelnymi odpowiednikami świeckich k.-n r.-ch są: tiara, infuła, oraz kapelusz (kardynalski, arcybiskupi, itd.) wraz z towarzyszącymi insygniami (m.in. krzyż arcybiskupi, pastorał); w heraldyce miejskiej niekiedy stosowana jest tzw. corona muralis.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Hełm
Herb
Infuła
Insygnia kościelne
Insygnia świeckie
Kapelusz
Korona
Krzyż arcybiskupi
Monogram
Pastorał
Superekslibris
Tiara

Grafika

• 

  Korona królewska na kartuszu z herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Wincenty Kisiel, ok. poł. XIX w., BPP, Paryż, fot. A. Wagner

Przypisy

1. Sipayłło 1988;
2. Kozakiewicz 1996, s. 150;
3. Dudziński 1997, s. 20-25;
4. Cubrzyńska-Leonarczyk 2001;
5. Wagner 2016.

Autor: A.W.