Sakwowa oprawa: Różnice pomiędzy wersjami
(→Grafika) |
(→Sakwowa oprawa) |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
(ang. girdle book, niem. Beutelbuch, wł. legatura a borsetta, fr. livre de ceinture) | (ang. girdle book, niem. Beutelbuch, wł. legatura a borsetta, fr. livre de ceinture) | ||
| − | Oprawy, w których wystający poza dolną krawędź książki materiał obleczenia, jest ujęty w węzeł (zwany [[Głowa Turka|głową Turka]]), służący do przytroczenia książki u pasa (przełożenia za pasem). Oprawa sakwowa prawdopodobnie wykształciła się z oprawy płaszczowej, w której płat skóry pozostawiony poza krawędziami okładek służył do owijania woluminu. | + | Oprawy, w których wystający poza dolną krawędź książki materiał obleczenia, jest ujęty w węzeł (zwany [[Głowa Turka|głową Turka]]), służący do przytroczenia książki u pasa (przełożenia za pasem). Oprawa sakwowa prawdopodobnie wykształciła się z oprawy płaszczowej, w której płat skóry pozostawiony poza krawędziami okładek służył do owijania woluminu. Długość przedłużonego płata skóry nieco przekraczała wysokość samej księgi. |
| − | Oprawy te pojawiły się na przełomie XIV i XV w. w południowych Niemczech. Stosowano przy książkach małego formatu i ponadto często używanych, były to głównie modlitewniki (brewiarze), a także zbiory praw i ustaw potrzebne przy rozstrzyganiu sporów poza siedzibą władzy. | + | Oprawy te pojawiły się na przełomie XIV i XV w. w południowych Niemczech i były stosowane do pocz. XVI w. Stosowano przy książkach małego formatu i ponadto często używanych, były to głównie modlitewniki (brewiarze), a także zbiory praw i ustaw potrzebne przy rozstrzyganiu sporów poza siedzibą władzy. Przeważnie były stosowane przez duchowieństwo, zobowiązane do regularnego odmawiania ''oficium''. Szczególne zastosowanie znalazły wśród wędrownych kaznodziejów, którzy mogli mieć brewiarz zawsze przy sobie. Książka w oprawa sakwowej stała się symbolem, jednym z artybutów duchownego katolickiego, często używanym w przedstawieniach plastycznych. |
| + | |||
| + | |||
| + | przeważnie byOprawy te szybko rozpowszechniły się w krajach podlegających wpływom niemieckim. W zdobyciu popularności pomogła przede wszystkim ówczesna moda, która lubowała się w wszelkiego rodzaju sakwach i woreczkach. | ||
Wiele opraw sakwowych na przestrzeni dziejów zostało zniszczonych przez odcięcie nadmiaru obleczenia, gdyż przeszkadzało ono w późniejszym przechowywaniu książek w pozycji pionowej na półkach. | Wiele opraw sakwowych na przestrzeni dziejów zostało zniszczonych przez odcięcie nadmiaru obleczenia, gdyż przeszkadzało ono w późniejszym przechowywaniu książek w pozycji pionowej na półkach. | ||
Wersja z 15:48, 22 mar 2022
Spis treści
Sakwowa oprawa
(ang. girdle book, niem. Beutelbuch, wł. legatura a borsetta, fr. livre de ceinture)
Oprawy, w których wystający poza dolną krawędź książki materiał obleczenia, jest ujęty w węzeł (zwany głową Turka), służący do przytroczenia książki u pasa (przełożenia za pasem). Oprawa sakwowa prawdopodobnie wykształciła się z oprawy płaszczowej, w której płat skóry pozostawiony poza krawędziami okładek służył do owijania woluminu. Długość przedłużonego płata skóry nieco przekraczała wysokość samej księgi.
Oprawy te pojawiły się na przełomie XIV i XV w. w południowych Niemczech i były stosowane do pocz. XVI w. Stosowano przy książkach małego formatu i ponadto często używanych, były to głównie modlitewniki (brewiarze), a także zbiory praw i ustaw potrzebne przy rozstrzyganiu sporów poza siedzibą władzy. Przeważnie były stosowane przez duchowieństwo, zobowiązane do regularnego odmawiania oficium. Szczególne zastosowanie znalazły wśród wędrownych kaznodziejów, którzy mogli mieć brewiarz zawsze przy sobie. Książka w oprawa sakwowej stała się symbolem, jednym z artybutów duchownego katolickiego, często używanym w przedstawieniach plastycznych.
przeważnie byOprawy te szybko rozpowszechniły się w krajach podlegających wpływom niemieckim. W zdobyciu popularności pomogła przede wszystkim ówczesna moda, która lubowała się w wszelkiego rodzaju sakwach i woreczkach.
Wiele opraw sakwowych na przestrzeni dziejów zostało zniszczonych przez odcięcie nadmiaru obleczenia, gdyż przeszkadzało ono w późniejszym przechowywaniu książek w pozycji pionowej na półkach.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Głowa Turka
Obleczenie
Skóry introligatorskie
Płaszczowa oprawa
Grafika
Oprawa sakwowa duńska, ok. 1490
Przypisy
- Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, s. 1713.
- Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s.52.
- Majkowski Edmund, Oprawy sakwowe. Przyczynek do historji introligatorstwa u schyłku wieków średnich. [w:] Polska Gazeta Introligatorska. Poznań 1931, nr 9, s.117 - 120.
- Szirmai J.A., The Archeology of medieval bookbinding, London & New York 2017, s. 236-239.
- Tomaszewski Jacek, Oprawa książkowa w Polsce 1450-1600. Studium tegumentologiczno-ikonograficzne, Warszawa 2018, s. 190-197,
- L. i H. Alker, Das Beutelbuch in der bildenden Kunst: ein beschreibendes Verzeichnis, Mainz 1966.
Autor: M.P.B.
