Smok: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Smok: uzupełn. term. ang.) |
|||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Smok== | ==Smok== | ||
| − | (ang. dragon, fr. dragon | + | (ang. dragon, wyvern; fr. dragon; niem. Drache) |
| + | |||
Mityczne zwierzę obecne również w kulturze chrześcijańskiej. Pojawiał się na dekorowanych tłokami oprawach bizantyńskich. Motyw identyfikowany jako s. lub →bazyliszek ukazywano na oprawach romańskich z kon. XII – XIII w., za pomocą tłoków o kroplowym kształcie, najczęściej wedle schematu: wydłużona paszcza z czubem, skrzydło o zaznaczonych lotkach, noga z pazurami i długim, zagiętym/zakręconym, ogonem. Znane są nieliczne romańskie tłoki z parami s. w układzie antytetycznym. Na oprawach nacinanych z XIV-XV w. prezentowany obok innych, realnych i fantastycznych, zwierząt. Popularny na gotyckich oprawach zdobionych tłokami (okrągłymi i czworobocznymi): jako czworonożne zwierzę o wydłużonym cielsku, z wielką, rozwartą paszczą (niekiedy z zaakcentowanym, zionącym z niej ogniem), pokaźnymi, błoniastymi skrzydłami i długim, zakręconym ogonem; w niektórych wizerunkach do szyi przywiązany ma łańcuch. Czasami ukazywany jako zwierzę dwunożne z długą szyją i grzebieniem na grzbiecie. Od 2 poł. XV w. pojawiał się też na radełkach oraz plakietach (zwłaszcza wewnątrz wici roślinnych). Na gruncie polskim okrągłym tłokiem ze s. posługiwali się w XV w. gdańscy mistrzowie: Introligator Smoka – Starszy oraz Młodszy. W epoce nowożytnej ukazywany rzadko, najczęściej w kontekście heraldycznym (np. godło rodu Bocompagnich, w tym papieża Grzegorza XIII, na oprawach rzymskich z 2 poł. XVI w.). | Mityczne zwierzę obecne również w kulturze chrześcijańskiej. Pojawiał się na dekorowanych tłokami oprawach bizantyńskich. Motyw identyfikowany jako s. lub →bazyliszek ukazywano na oprawach romańskich z kon. XII – XIII w., za pomocą tłoków o kroplowym kształcie, najczęściej wedle schematu: wydłużona paszcza z czubem, skrzydło o zaznaczonych lotkach, noga z pazurami i długim, zagiętym/zakręconym, ogonem. Znane są nieliczne romańskie tłoki z parami s. w układzie antytetycznym. Na oprawach nacinanych z XIV-XV w. prezentowany obok innych, realnych i fantastycznych, zwierząt. Popularny na gotyckich oprawach zdobionych tłokami (okrągłymi i czworobocznymi): jako czworonożne zwierzę o wydłużonym cielsku, z wielką, rozwartą paszczą (niekiedy z zaakcentowanym, zionącym z niej ogniem), pokaźnymi, błoniastymi skrzydłami i długim, zakręconym ogonem; w niektórych wizerunkach do szyi przywiązany ma łańcuch. Czasami ukazywany jako zwierzę dwunożne z długą szyją i grzebieniem na grzbiecie. Od 2 poł. XV w. pojawiał się też na radełkach oraz plakietach (zwłaszcza wewnątrz wici roślinnych). Na gruncie polskim okrągłym tłokiem ze s. posługiwali się w XV w. gdańscy mistrzowie: Introligator Smoka – Starszy oraz Młodszy. W epoce nowożytnej ukazywany rzadko, najczęściej w kontekście heraldycznym (np. godło rodu Bocompagnich, w tym papieża Grzegorza XIII, na oprawach rzymskich z 2 poł. XVI w.). | ||
| Linia 13: | Linia 14: | ||
Plik:Smok, na oprawie bizantyńskiej, Federici, Houlis 1988, s. 120.jpg | Wycisk tłoka z motywem smoka na oprawie bizantyńskiej, fot. wg: Federici, Houlis 1988 | Plik:Smok, na oprawie bizantyńskiej, Federici, Houlis 1988, s. 120.jpg | Wycisk tłoka z motywem smoka na oprawie bizantyńskiej, fot. wg: Federici, Houlis 1988 | ||
Plik:Smok, Gdańsk lata 30. XV w. BUMK.jpg | Wyciski tłoków z motywem smoka na oprawie Introligatora Smoka - starszego, Gdańsk, lata 30. XV w., BUMK Toruń, fot. P. Kurek | Plik:Smok, Gdańsk lata 30. XV w. BUMK.jpg | Wyciski tłoków z motywem smoka na oprawie Introligatora Smoka - starszego, Gdańsk, lata 30. XV w., BUMK Toruń, fot. P. Kurek | ||
| − | Plik:Smok 1.jpg | + | Plik:Smok 1.jpg | Motyw smoka na tłoku gotyckim, 2 poł. XV w. |
| − | Plik:Smok 2.jpg | + | Plik:Smok 2.jpg | Motyw smoka w dekoracji plakiety niderlandzkiej, 1 poł. XVI w. |
| − | Plik:Smok 3.jpg | + | Plik:Smok 3.jpg | Motyw smoka w obrębie wici, dekoracja radełka krakowskiego z kon. XV-pocz. XVI w. |
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 24: | Linia 25: | ||
# Fürstenberg, De Marinis 1966, s. 68-69, 80-81; | # Fürstenberg, De Marinis 1966, s. 68-69, 80-81; | ||
# Schwenke, Schunke 1979, tabl. 85-86; | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 85-86; | ||
| + | # Foot 1980, s. 193-204; | ||
# Carvin 1988, nr kat./il. AV.207, A.1538; | # Carvin 1988, nr kat./il. AV.207, A.1538; | ||
# Federici, Houlis 1988, s. 49; | # Federici, Houlis 1988, s. 49; | ||
Aktualna wersja na dzień 22:18, 31 gru 2021
Spis treści
Smok
(ang. dragon, wyvern; fr. dragon; niem. Drache)
Mityczne zwierzę obecne również w kulturze chrześcijańskiej. Pojawiał się na dekorowanych tłokami oprawach bizantyńskich. Motyw identyfikowany jako s. lub →bazyliszek ukazywano na oprawach romańskich z kon. XII – XIII w., za pomocą tłoków o kroplowym kształcie, najczęściej wedle schematu: wydłużona paszcza z czubem, skrzydło o zaznaczonych lotkach, noga z pazurami i długim, zagiętym/zakręconym, ogonem. Znane są nieliczne romańskie tłoki z parami s. w układzie antytetycznym. Na oprawach nacinanych z XIV-XV w. prezentowany obok innych, realnych i fantastycznych, zwierząt. Popularny na gotyckich oprawach zdobionych tłokami (okrągłymi i czworobocznymi): jako czworonożne zwierzę o wydłużonym cielsku, z wielką, rozwartą paszczą (niekiedy z zaakcentowanym, zionącym z niej ogniem), pokaźnymi, błoniastymi skrzydłami i długim, zakręconym ogonem; w niektórych wizerunkach do szyi przywiązany ma łańcuch. Czasami ukazywany jako zwierzę dwunożne z długą szyją i grzebieniem na grzbiecie. Od 2 poł. XV w. pojawiał się też na radełkach oraz plakietach (zwłaszcza wewnątrz wici roślinnych). Na gruncie polskim okrągłym tłokiem ze s. posługiwali się w XV w. gdańscy mistrzowie: Introligator Smoka – Starszy oraz Młodszy. W epoce nowożytnej ukazywany rzadko, najczęściej w kontekście heraldycznym (np. godło rodu Bocompagnich, w tym papieża Grzegorza XIII, na oprawach rzymskich z 2 poł. XVI w.).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Fantastyczne motywy
Grafika
Przykłady tłoków z motywem smoka na oprawach bizantyńskich, wg: Federici, Houlis 1988
Wycisk tłoka z motywem smoka na oprawie bizantyńskiej, fot. wg: Federici, Houlis 1988
Wyciski tłoków z motywem smoka na oprawie Introligatora Smoka - starszego, Gdańsk, lata 30. XV w., BUMK Toruń, fot. P. Kurek
Motyw smoka na tłoku gotyckim, 2 poł. XV w.
Motyw smoka w dekoracji plakiety niderlandzkiej, 1 poł. XVI w.
Motyw smoka w obrębie wici, dekoracja radełka krakowskiego z kon. XV-pocz. XVI w.
Przypisy
- Günther 1921, tabl. I/1, III/55, VI i in.;
- Fürstenberg, De Marinis 1966, s. 68-69, 80-81;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 85-86;
- Foot 1980, s. 193-204;
- Carvin 1988, nr kat./il. AV.207, A.1538;
- Federici, Houlis 1988, s. 49;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 9.
Autor: A.W.
