Lederzeichnungowe oprawy: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 15:14, 24 paź 2021

Lederzeichnungowe oprawy

(także: rysunkowe oprawy, oprawy z rysunkiem, z niem: Lederzeichnung Einbände, Lederblindzeichnung Einbände,)

oprawy o dekoracji wyciśniętej w skórze za pomocą twardego i cienkiego narzędzia (przypuszczalnie sztyftu, rodzaju strychulca ewentualnie radełka), tworzącego linie o swobodnym (prostym, zawijającym się itp.) dukcie. W ten sposób osiąga się efekty wizualne zbliżone do nacinanych opraw (lecz bez nacinania skóry), a jednocześnie do wycisków strychulca (który jednak nie pozwala na tak dużą swobodę i lekkość rozwiązań formalnych). Z tego powodu technikę tę uważa się za pośrednią między tzw. ledersznytem a wyciskaniem z tłoków. Pojawiła się w Europie Środkowej prawdopodobnie w XIV w., od początku występując razem z dekoracją z tłoków i strychulca. Jako technikę zdobniczą wykorzystywano ją w różnorakich wyrobach skórzanych (np. futerały, pochwy na miecze itp.). Oprawy zdobione w ten sposób zyskały największą popularność w krajach niemieckich, stanowiąc jednak margines wobec dzieł zdobionych tłokami, a później też radełkami. Na przełomie XIV-XV w. przyswojono ją w introligatorniach wrocławskich, łącząc z wyciskami tłoków, a nawet malowaniem okładzin. Najpóźniej w 2 poł. XV w. pojawiła się też na oprawach krakowskich, na których dopełniała dekorację z tłoków. Jej kres przyniosły w XVI w. przemiany formalno-stylowe w zdobnictwie introligatorskim renesansu.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Gotyckie oprawy
Malowane oprawy
Nacinane oprawy

Grafika

• 

  Lederzeichnungowa dekoracja pochwy skórzanej miecza katowskiego, Dolny Śląsk, XVI w., Muzeum Miejskie Wrocławia, fot. A. Wagner

• 

  Oprawa gotycka z dekoracją lederzeichnungową i wyciskaną z tłoków, prawdopodobnie Kraków, 2 poł. XV w., AA, Łowicz, fot. A. Wagner

• 

  Zbliżenie dekoracji lederzeichningowej i wyciskanej z tłoków na oprawie prawdopodobnie krakowskiej j.w.

• 

  Zbliżenie dekoracji lederzeichningowej i wyciskanej z tłoków na oprawie prawdopodobnie krakowskiej j.w.

• 

  Oprawa gotycka z dekoracją lederzeichnungową, wyciskaną z tłoków i malowaną, Wrocław, 2 poł. XV w., BUWr, fot. A. Wagner

• 

  Zbliżenie dekoracji lederzeichnungowej, wyciskanej z tłoków i malowanej na oprawie wrocławskiej j.w.

Przypisy

1. Schreiber 1948, szp. 1371;
2. Schonath 1957, s. 303-304;
3. Holter 1966, s. …;
4. Lewicka-Kamińska 1970, s. 51;
5. Lewicka-Kamińska 1977, s. 52-54;
6. Beck 1979, s. 291-296;
7. Schmidt-Künsemüller 1980, s. …;
8. Mazal 1997, s. 34, 94-95.

Autor: A.W.