Gemma: Różnice pomiędzy wersjami
(→Zobacz też) |
(→Przypisy) |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | ==Gemma== | ||
| + | (ang. gemstone, gem; fr. gemme) | ||
| + | |||
| + | Owalny lub okrągły kamień szlachetny bądź półszlachetny z reliefową dekoracją (w przypadku opracowanej wypukło – zwany kameą, a opracowanej wklęsło – intaglio); antyczne gemmy oraz wzorowane na nich średniowieczne „pseudokamee” (wg F. Steenbock) były szczególnie cenionym elementem dekoracji i wymowy ideowej wczesnośredniowiecznych sprzętów liturgicznych, w tym złotniczych opraw ksiąg, na których najczęściej wkomponowywano je między inne kamienie ozdobne (np. Ewangeliarz królowej Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, zob. kameryzowanie). Na gotyckich oprawach złotniczych używane rzadko (np. rękopis 2387, Biblioteka Czartoryskich, XIII-XIV w.). Wyciskane w skórze z tłoków złocone imitacje gemm zyskały sporą popularność w introligatorstwie renesansowym (kameowe oprawy). Antykizujące formy mają też g. na nielicznych historyzujących oprawach XIX w. | ||
| − | |||
| − | |||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| + | [[Indeks alfabetyczny]] <br> | ||
[[Historyzujące oprawy]] <br> | [[Historyzujące oprawy]] <br> | ||
[[Kameowe oprawy]] <br> | [[Kameowe oprawy]] <br> | ||
| Linia 11: | Linia 14: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Plik:Gemma, Gemmy z I do IV w. ne na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., kat. w Monzie, wg Ganz 2015.jpg | Gemmy z I-IV w. n.e. na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, repr. wg: Ganz 2015 | + | Plik:Gemma, Gemmy z I do IV w. ne na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., kat. w Monzie, wg Ganz 2015.jpg | Gemmy z I-IV w. n.e. oraz kamienie szlachetne na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, repr. wg: Ganz 2015 |
| − | Plik:Gemma, Kamienie szlachetna i gemmy w złotniczej ramce oprawy franc. z XII-XIV w., Bczart, wg Komornicki 1925.jpg | | + | Plik:Gemma, Kamienie szlachetna i gemmy w złotniczej ramce oprawy franc. z XII-XIV w., Bczart, wg Komornicki 1925.jpg | Gemmy i kamienie szlachetne w złotniczej ramie oprawy francuskiej z XIII-XIV w., Biblioteka Czartoryskich, repr. wg: Komornicki 1925. |
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 20: | Linia 23: | ||
# Steenbock 1965, nr kat. 12, 43, 98 i in.; | # Steenbock 1965, nr kat. 12, 43, 98 i in.; | ||
# Kozakiewicz 1996, s. 131; | # Kozakiewicz 1996, s. 131; | ||
| + | # Bologna 1998, s. 22-23; | ||
# Kobielus 2012, s. 184-185; | # Kobielus 2012, s. 184-185; | ||
# Ganz 2015, 227-238, 307-315; | # Ganz 2015, 227-238, 307-315; | ||
Aktualna wersja na dzień 20:46, 1 paź 2021
Spis treści
Gemma
(ang. gemstone, gem; fr. gemme)
Owalny lub okrągły kamień szlachetny bądź półszlachetny z reliefową dekoracją (w przypadku opracowanej wypukło – zwany kameą, a opracowanej wklęsło – intaglio); antyczne gemmy oraz wzorowane na nich średniowieczne „pseudokamee” (wg F. Steenbock) były szczególnie cenionym elementem dekoracji i wymowy ideowej wczesnośredniowiecznych sprzętów liturgicznych, w tym złotniczych opraw ksiąg, na których najczęściej wkomponowywano je między inne kamienie ozdobne (np. Ewangeliarz królowej Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, zob. kameryzowanie). Na gotyckich oprawach złotniczych używane rzadko (np. rękopis 2387, Biblioteka Czartoryskich, XIII-XIV w.). Wyciskane w skórze z tłoków złocone imitacje gemm zyskały sporą popularność w introligatorstwie renesansowym (kameowe oprawy). Antykizujące formy mają też g. na nielicznych historyzujących oprawach XIX w.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Historyzujące oprawy
Kameowe oprawy
Kameryzowanie
Złotnicze oprawy
Grafika
Gemmy z I-IV w. n.e. oraz kamienie szlachetne na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, repr. wg: Ganz 2015
Gemmy i kamienie szlachetne w złotniczej ramie oprawy francuskiej z XIII-XIV w., Biblioteka Czartoryskich, repr. wg: Komornicki 1925.
Przypisy
- Steenbock 1965, nr kat. 12, 43, 98 i in.;
- Kozakiewicz 1996, s. 131;
- Bologna 1998, s. 22-23;
- Kobielus 2012, s. 184-185;
- Ganz 2015, 227-238, 307-315;
Autor: A.W.
