Łuskowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 21:50, 24 sty 2021

Łuskowy ornament

(fr. ornement d'échelle)

Wywodzący się z antyku ornament w formie nachodzących na siebie, zaokrąglonych łusek. W zdobnictwie introligatorskim stosowany w układzie pasowym bądź jako czworoboczne lub trójkątne pole ornamentalne. Na oprawach gotyckich (XV-pocz. XVI w.) formę zbliżoną do ł. o. mają niekiedy fryzy arkadkowe, ukształtowane z 2-3 rzędów półkoli zakończonych drobnymi motywami floralnymi. Na oprawach renesansowych (XVI w.) ł. o., zazwyczaj wzbogacony rozetkami (lub innymi drobnymi motywami) na tle łusek, wypełnia pola okładzin. W spiętrzonym, trójkątnym układzie prezentowany na hiszpańskich plateresco oprawach (XVI w.). Na okładzinach aldyńsko-grolierowskich opraw w Polsce (3 ćw. XVI w.) niekiedy ł. o. tworzą półpierścienie, łączące się z linearnymi ramkami. Spopularyzowany w 2 poł. XVIII-pocz. XIX w. w klasycznej wersji: z wyciskanymi tłokiem łuskami o linearnym konturze, pustymi lub ozdobionymi rozetkami, gwiazdkami itp. W praktyce badawczej ł. o. można pomylić z ornamentem cekinowym (rząd nachodzących na siebie cekinów, zazwyczaj z otworami, przez które przeciągnięty jest sznur).

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Aldyńsko-grolierowskie oprawy
Fryz arkadkowy
Plateresco oprawy

Grafika

• 

  Fryz arkadkowy o formie zbliżonej do ornamentu łuskowego, oprawa gotycka, kon. XV w.

• 

  Ornament łuskowy na polskiej oprawie renesansowej, 2 ćw. XVI w.

• 

  Ornament łuskowy wkomponowany w centralną część dekoracji oprawy w stylu plateresco, Hiszpania, po 1612 r, fot. wg Fernández 1994

• 

  Ornament łuskowy w dekoracji grzbietu oprawy francuskiej z kon. XVIII w.

• 

  Ornament łuskowy w dekoracji grzbietów opraw francuskich z kon. XVIII-pocz. XIX w.

Przypisy

1. Fernández 1994, nr kat./il. 5;
2. Kozakiewicz 1996, s. 61;
3. Moreno Gallego 2014, il. 50.

Autor: A.W.