Kandelabrowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami
(→Grafika) |
(→Grafika) |
||
| (Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Kandelabrowy ornament== | ==Kandelabrowy ornament== | ||
| + | |||
| + | Ornament składający się z podstawy w formie kandelabru (świecznika) bądź wazy, z której pionowo „wyrasta” pionowa łodyga arabeski z symetrycznymi liśćmi, wzbogacona elementami groteski (putta, panoplia, maszkarony, maski, itp). Wywodzi się z antyku rzymskiego; zyskał ogromną popularność w sztuce renesansu, zwłaszcza po odsłonięciu w kon. XV w. fresków ornamentalnych Złotego Domu Nerona w Rzymie. W renesansowym zdobnictwie introligatorskim Włoch (zdominowanym wpływami islamskimi) niemal nieobecny, rozpowszechnił się w dekoracji radełkowych opraw na płn. od Alp. Wpłynął na to zarówno antykizujący i italianizujący charakter tego ornamentu, jak też jego specyfika kompozycyjna (wertykalizm i zwężenie), szczególnie predestynowane do radełka i tworzonych nim wąskich ram ornamentalnych. Jeden z najwcześniejszych i najpiękniejszych wzorów k. o. na radełku stosowano na pocz. XVI w. na paryskich oprawach Roberta de Gourmont. Uproszczone i „naiwne” formy k. o. spopularyzowano od 2-3 dekady XVI w. na radełkach francuskich, hiszpańskich i w kręgu niemieckim (z zaakcentowanymi, puklowanymi wazami, profilowymi popiersiami all’antica oraz tarczami herbowymi). Jego dalszy rozwój nastąpił w 2 ćw. XVI w. w introligatorstwie Europy Środkowej, gdzie często przybierał formę zbliżoną do arabeski wkomponowanej między medaliony all’antica. Stopniowo jednak był wypierany przez inne ornamenty, zwłaszcza w formie „galerii” popiersi i półpostaci świętych, wizerunki personifikacji oraz sceny biblijne. W dekoracji introligatorskiej XVII-XVIII w. zarzucony. Ze względu na bogactwo elementów floralnych i groteskowych ukazywany na historyzujących oprawach z XIX w. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[All'antica wizerunki]] <br> | ||
| + | [[Arabeska]] <br> | ||
| + | [[Groteska]] <br> | ||
| + | [[Historyzujące oprawy]] <br> | ||
| + | [[Radełkowe oprawy]] <br> | ||
| + | [[Renesansowe oprawy]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Plik:Kandelabrowy ornament | + | Plik:Kandelabrowy ornament, pszczoła, oprawa z warsztatu paryskiego Roberta de Gourmonta, ok. 1505, wg Goldschmidt 1964.jpg | Kandelabrowy ornament w zewnętrznej ramie ornamentalnej na oprawie z warsztatu Roberta de Gourmonta, Paryż, ok. 1505, wg Goldschmidt 1967, t. 2 |
| − | Plik:Kandelabrowy ornament | + | Plik:Kandelabrowy ornament na oprawie francuskiej, lata 20. XVI w..jpg | Kandelabrowy ornament na oprawie prawdopodobnie francuskiej, lata 20. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner |
| − | Plik:Kandelabrowy ornament 1.jpg | + | Plik:Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Wrocław, ok. 1530 r..jpg | Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Wrocław, ok. 1530 r., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa |
| + | Plik:Kandelabrowy ornament z wizerunkami grających amorków w dekoracji radełkowej, Wrocław, ok. 1530 r..jpg | Kandelabrowy ornament z wizerunkami grających amorków, Wrocław, ok. 1530 r., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament w obramieniu oprawy portugalskiej lub hiszpańskiej, ok. 1535, wg Goldschmidt 1967, t. 2.jpg | Kandelabrowy ornament w obramieniu oprawy portugalskiej lub hiszpańskiej, ok. 1535, wg Goldschmidt 1967, t. 2 | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament 1.jpg | Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, prawdopodobnie Niemcy, 2 ćw. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament 1b.jpg | Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Polska?, 2 ćw. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Elbląg, ok. poł. XVI w..jpg | Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Elbląg, ok. poł. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament z arabeską i medalionami all antica w dekoracji radełkowej, Poznań, poł. XVI w..jpg | Kandelabrowy ornament z arabeską i medalionami all antica w dekoracji radełkowej, Poznań, poł. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, prawdop. Gdańsk, lata 60. XVI w..jpg | Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, prawdopodobnie Gdańsk, lata 60. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament z arabeską i medalionami all antica w dekoracji radełkowej, Niemcy, Lata 70. XVI w..jpg | Kandelabrowy ornament z arabeską i medalionami all antica w dekoracji radełkowej, Niemcy, Lata 70. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner | ||
| + | Plik:Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, XVI w., BTNP Płock, fot. A. Wagner.jpg | Kandelabrowy ornament z motywami medalionów wizerunkowych w dekoracji radełkowej, XVI w., BTNP Płock, fot. A. Wagner | ||
| + | |||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | |||
| + | # | ||
| + | |||
| + | ---- | ||
| + | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 19:26, 24 sty 2021
Spis treści
Kandelabrowy ornament
Ornament składający się z podstawy w formie kandelabru (świecznika) bądź wazy, z której pionowo „wyrasta” pionowa łodyga arabeski z symetrycznymi liśćmi, wzbogacona elementami groteski (putta, panoplia, maszkarony, maski, itp). Wywodzi się z antyku rzymskiego; zyskał ogromną popularność w sztuce renesansu, zwłaszcza po odsłonięciu w kon. XV w. fresków ornamentalnych Złotego Domu Nerona w Rzymie. W renesansowym zdobnictwie introligatorskim Włoch (zdominowanym wpływami islamskimi) niemal nieobecny, rozpowszechnił się w dekoracji radełkowych opraw na płn. od Alp. Wpłynął na to zarówno antykizujący i italianizujący charakter tego ornamentu, jak też jego specyfika kompozycyjna (wertykalizm i zwężenie), szczególnie predestynowane do radełka i tworzonych nim wąskich ram ornamentalnych. Jeden z najwcześniejszych i najpiękniejszych wzorów k. o. na radełku stosowano na pocz. XVI w. na paryskich oprawach Roberta de Gourmont. Uproszczone i „naiwne” formy k. o. spopularyzowano od 2-3 dekady XVI w. na radełkach francuskich, hiszpańskich i w kręgu niemieckim (z zaakcentowanymi, puklowanymi wazami, profilowymi popiersiami all’antica oraz tarczami herbowymi). Jego dalszy rozwój nastąpił w 2 ćw. XVI w. w introligatorstwie Europy Środkowej, gdzie często przybierał formę zbliżoną do arabeski wkomponowanej między medaliony all’antica. Stopniowo jednak był wypierany przez inne ornamenty, zwłaszcza w formie „galerii” popiersi i półpostaci świętych, wizerunki personifikacji oraz sceny biblijne. W dekoracji introligatorskiej XVII-XVIII w. zarzucony. Ze względu na bogactwo elementów floralnych i groteskowych ukazywany na historyzujących oprawach z XIX w.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
All'antica wizerunki
Arabeska
Groteska
Historyzujące oprawy
Radełkowe oprawy
Renesansowe oprawy
Grafika
Kandelabrowy ornament w zewnętrznej ramie ornamentalnej na oprawie z warsztatu Roberta de Gourmonta, Paryż, ok. 1505, wg Goldschmidt 1967, t. 2
Kandelabrowy ornament na oprawie prawdopodobnie francuskiej, lata 20. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Wrocław, ok. 1530 r., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa
Kandelabrowy ornament z wizerunkami grających amorków, Wrocław, ok. 1530 r., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa
Kandelabrowy ornament w obramieniu oprawy portugalskiej lub hiszpańskiej, ok. 1535, wg Goldschmidt 1967, t. 2
Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, prawdopodobnie Niemcy, 2 ćw. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa
Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Polska?, 2 ćw. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, Elbląg, ok. poł. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa
Kandelabrowy ornament z arabeską i medalionami all antica w dekoracji radełkowej, Poznań, poł. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Kandelabrowy ornament w dekoracji radełkowej, prawdopodobnie Gdańsk, lata 60. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. T. Dorawa
Kandelabrowy ornament z arabeską i medalionami all antica w dekoracji radełkowej, Niemcy, Lata 70. XVI w., WBP - Książnica Kopernikańska, Toruń, fot. A. Wagner
Kandelabrowy ornament z motywami medalionów wizerunkowych w dekoracji radełkowej, XVI w., BTNP Płock, fot. A. Wagner
Przypisy
Autor: A.W.
