Gemma: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 1: | Linia 1: | ||
(fr. gemme) | (fr. gemme) | ||
| − | + | Owalny lub okrągły kamień szlachetny bądź półszlachetny z reliefową dekoracją (w przypadku opracowanej wypukło – zwany kameą, a opracowanej wklęsło – intaglio); antyczne gemmy oraz wzorowane na nich średniowieczne „pseudokamee” (wg F. Steenbock) były szczególnie cenionym elementem dekoracji i wymowy ideowej wczesnośredniowiecznych sprzętów liturgicznych, w tym złotniczych opraw ksiąg, na których najczęściej wkomponowywano je między inne kamienie ozdobne (np. Ewangeliarz królowej Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, zob. kameryzowanie). Na gotyckich oprawach złotniczych używane rzadko (np. rękopis 2387, Biblioteka Czartoryskich, XIII-XIV w.). Wyciskane w skórze z tłoków złocone imitacje gemm zyskały sporą popularność w introligatorstwie renesansowym (kameowe oprawy). Antykizujące formy mają też g. na nielicznych historyzujących oprawach XIX w. | |
| − | + | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
[[historyzujące oprawy]] <br> | [[historyzujące oprawy]] <br> | ||
| Linia 12: | Linia 11: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | + | Plik:Gemma, Gemmy z I do IV w. ne na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., kat. w Monzie, wg Ganz 2015.jpg | Gemmy z I-IV w. n.e. na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, repr. wg: Ganz 2015 | |
| − | + | Plik:Gemma, Kamienie szlachetna i gemmy w złotniczej ramce oprawy franc. z XII-XIV w., Bczart, wg Komornicki 1925.jpg | Kamienie szlachetne i gemmy w złotniczej ramie oprawy francuskiej z XIII-XIV w., Biblioteka Czartpryskich, repr. wg: Komornicki 1925. | |
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 19: | Linia 18: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Steenbock 1965, nr kat. 12, 43, 98 i in.; |
| + | # Kozakiewicz 1996, s. 131; | ||
| + | # Kobielus 2012, s. 184-185; | ||
| + | # Ganz 2015, 227-238, 307-315; | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Wersja z 17:17, 10 sty 2021
(fr. gemme) Owalny lub okrągły kamień szlachetny bądź półszlachetny z reliefową dekoracją (w przypadku opracowanej wypukło – zwany kameą, a opracowanej wklęsło – intaglio); antyczne gemmy oraz wzorowane na nich średniowieczne „pseudokamee” (wg F. Steenbock) były szczególnie cenionym elementem dekoracji i wymowy ideowej wczesnośredniowiecznych sprzętów liturgicznych, w tym złotniczych opraw ksiąg, na których najczęściej wkomponowywano je między inne kamienie ozdobne (np. Ewangeliarz królowej Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, zob. kameryzowanie). Na gotyckich oprawach złotniczych używane rzadko (np. rękopis 2387, Biblioteka Czartoryskich, XIII-XIV w.). Wyciskane w skórze z tłoków złocone imitacje gemm zyskały sporą popularność w introligatorstwie renesansowym (kameowe oprawy). Antykizujące formy mają też g. na nielicznych historyzujących oprawach XIX w.
Zobacz też
historyzujące oprawy
kameowe oprawy
kameryzowanie
złotnicze oprawy
Grafika
Gemmy z I-IV w. n.e. na oprawie Ewangeliarza Teodolindy, pocz. VII w., katedra w Monzie, repr. wg: Ganz 2015
Kamienie szlachetne i gemmy w złotniczej ramie oprawy francuskiej z XIII-XIV w., Biblioteka Czartpryskich, repr. wg: Komornicki 1925.
Przypisy
- Steenbock 1965, nr kat. 12, 43, 98 i in.;
- Kozakiewicz 1996, s. 131;
- Kobielus 2012, s. 184-185;
- Ganz 2015, 227-238, 307-315;
Autor: A.W.
