Niedźwiedź
Spis treści
Niedźwiedź
(ang. bear; fr. ours; niem. Bär)
We francuskim introligatorstwie romańskim ok. poł. XII w.: nie w pełni zidentyfikowany motyw zwierzęcia (w literaturze określanego też jako drapieżnik lub baran) ujętego z boku, o masywnej sylwetce, z pochyloną głową w trakcie żerowania; ukazywany na okładzinach w zmultiplikowanych wyciskach z tłoków o górnej krawędzi zaokrąglonej wzdłuż grzbietu zwierza. W erze gotyckiej ukazany na nielicznych tłokach oraz kompozycjach na nacinanych oprawach. Na oprawach nowożytnych widnieje głównie w superekslibrisach jako godło herbowe (np. herb Rawicz, godło – tzw. badge – na oprawach angielskiego bibliofila Roberta Dudleya i wiele innych).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Łowieckie motywy
Romańskie oprawy
Zoomorficzne motywy
Grafika
Motyw niedźwiedzia na tłoku romańskim, XII w., wg: Birkenmajer 1925
Motywy niedźwiedzia (w narożach) w dekoracji oprawy romańskiej, Francja, XII w., BJ Kraków, fot. wg Birkenmajer 1925
Motyw niedźwiedzia na tłoku gotyckim, wg: Wheale, Taylor 1922
Motyw niedźwiedzia walczącego z lwem (u góry) w dekoracji oprawy nacinanej, Niemcy, XV w.
Motyw niedźwiedzia w herbie Rawicz, superekslibris nieokreślonego szlachcica, Polska, 2 ćw. XVI w., BWSD, Włocławek, fot. P. Kurek
Motywy niedźwiedzi w herbie niemieckim, superekslibris Cristiny Geilekirche, 1568, Biblioteka Polska w Paryżu, fot. A. Wagner
Niedźwiedź w superekslibrisie Roberta Dudleya, bibliofila angielskiego, XVI w., fot. wg: www.sokol.co.uk
Motyw niedźwiedzia w herbie Rawicz bpa Pawła Wołuckiego, ok. 1600 r., BTNP Płock, fot. A. Wagner
Przypisy
- Wheale, Taylor 1922, tabl. XXVIII/il. 7;
- Birkenmajer 1925, tabl. XVIII, XXIII, XXV i in.;
- Schmidt-Künsemüller 1985, s. 195;
- Sipayłło 1988, tabl. 67;
- Nixon, Foot 1992, tabl. 26-28, 30;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 3, 41.
Autor: A.W.
