Kołyska
Spis treści
Kołyska
(kołyskowy tłok) (ang. drawer-handle motif)
Zazwyczaj niewielkich rozmiarów (ok. 1-3 cm) tłok w kształcie płozy do kołyski, o zazwyczaj linearnym konturze, wolutowych zagięciach i często dodatkowych drobnych zdobieniach umieszczonych wewnątrz płozy i/lub na jej obwodzie. Geneza tego motywu jest przypuszczalnie szesnastowieczna, jednakże spopularyzowaniu uległ między 2 poł. XVII a około połową XVIII w., głównie w introligatorstwie angielskim oraz w kręgu niemieckim, podlegając w tym okresie ewolucji form (od prostszych ku coraz bogatszym). W dziełach angielskich z 4 ćw. XVII w. (m.in. Samuela Mearne’a, prawdopodobnie Williama Nott’a i innych) z k. stykających się bokami i wolutami utworzone są na okładzinach wieloboczne, centralne medaliony i bardziej skomplikowane obramienia dla drobniejszych, złoconych dekoracji. Koncepcja zmultiplikowanych i stykających się k. jako obramień motywów floralnych, filigranowej dekoracji (pointillé) oraz superekslibrisów przyjęła się również w późnobarokowych oprawach z krajów niemieckich i skandynawskich. Przetrwała tam przynajmniej do początku lat 60. XVIII w obrębie dekoracji rocaille i na koronkowych oprawach; wówczas też pojedyncze motywy k. chętnie wykorzystywano jako np. zamknięcie ram ornamentalnych, imitację wazy z bukietem kwiatów, podstawa kwiatonów itp. Kres popularności k. nastąpił dopiero w zdobnictwie klasycystycznym (np. niektóre oprawy warszawskie z superekslibrisem nakładowym Stanisława Augusta Poniatowskiego).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Cottage styl
Filigranowa dekoracja
Koronkowe oprawy
Pointillé
Rocaille
Grafika
Kołyski (kołyskowe tłoki) jako elementy dekoracji angielskiej oprawy z XVII w., repr. wg: Nixon, Foot 1992
Kołyski (kołyskowe tłoki) jako elementy dekoracji angielskiej oprawy z ok. 1680, repr. wg: von Arnim 1992
Kołyski (kołyskowe tłoki) na angielskiej oprawie z kon. XVII w., repr. wg: Nixon, Foot 1992
Kołyski (kołyskowe tłoki) na niemieckiej oprawie barokowej z pocz. XVIII w., repr. wg: von Arnim 1992
Przypisy
Autor: A.W.
