Kapitałka podstawowa
Spis treści
Kapitałka podstawowa
(szycie podstawowe kapitałki) (ang. primary endband, primary wound endband, primary sewing, foundational sewing, niem. die Kapitalgrundform, das gewickeltes Kapital, fr. bâti, tranchefile de base, hol. basiskapitaal, kapitaalnaaisel, cz. jednoduchý obtáčený kapitálek)
Kapitałka występująca samodzielnie lub jako część kapitałki złożonej, stanowi podstawę do wykonania obszycia zewnętrznego. Wykonywana jest z wykorzystaniem rdzenia lub bez niego i zawsze jest szyta bezpośrednio na książce, osobno od szycia bloku (nie mylić z kapitałką konstrukcyjną - integralną). Wyróżnia się kilka sposobów szycia kapitałki podstawowej.
- Szycie w ósemkę (ang. figure-of-eight).
Nić prowadzona jest w kształt cyfry "8", przechodząc przez składki i wokół rdzenia. Szycie to stosowano w kapitałkach zachodnich i niektórych bizantyńskich (il. 1a-1c)
- Szycie na okrętkę (ang. helical endband sewing).
Nić prowadzona jest spiralnie. Szycie to może być wykonywane z rdzeniem lub bez niego. Jeżeli stosowano rdzeń, w niektórych przypadkach wokół niego wykonywano dodatkowe spiralne oploty nieprzechodzące przez składki. Szycie to stosowano głównie w kapitałkach islamskich i niektórych bizantyńskich (il. 2a, 2b).
- Szycie ze stopką na grzbiecie (ang. headband with a bead on the spine, endband with back bead, endband with reversing twist, back bead edband [sewing]).
Szycie oparte na rdzeniu, wykonywane z obejmowaniem nicią poprzednich oplotów tej samej nici po stronie grzbietu (il. 3a, 3b).
Zobacz też
Grafika
il. 1a. Schemat szycia kapitałki podstawowej w ósemkę (rys. M. Dorębska)
il. 1b. Kapitałka podstawowa szyta w ósemkę, rdzeń mocowany do grzbietów składek (rys. M. Dorębska)
il. 1c. Kapitałka podstawowa szyta w ósemkę, rdzeń mocowany do grzbietów składek i okładzin (rys. M. Dorębska)
il. 2a. Kapitałka podstawowa szyta na okrętkę, rdzeń mocowany do grzbietów składek (rys. M. Dorębska)
il. 2b.Kapitałka podstawowa szyta na okretkę, rdzeń mocowany do grzbietów składek i okładzin (rys. M. Dorębska)
il. 3a. Schemat szycia kapitałki podstawowej ze stopką na grzbiecie(rys. M. Dorębska)
il. 3b. Kapitałka podstawowa szyta ze stopką na grzbiecie, rdzeń mocowany do grzbietów składek (rys. M. Dorębska)
Przypisy
- Cermanova T., Kapitalek, dulezity prvek knizni vazby a jeho funkce, praca licencjacka, Univerzita Pardubice, Pardubice 2008.
- Dorębska Magdalena, Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Kapitałka-historia, rodzaje, terminologia, (promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
- Kneep en Binding een terminologie voor de beschrijving van de constructies can oude boekbanden, pod red. Gnirrep W. K., Gumbert J. P., Szirmai J. A., Haga 1992.
- Language of Bindings. Dostępny w World Wide Web: http://www.ligatus.org.uk/lob/concept/3643 [dostęp: 29 maja 2017]
http://www.ligatus.org.uk/lob/concept/3325 [dostęp: 25 maja 2017]. http://www.ligatus.org.uk/lob/concept/4122 [dostęp: 30 maja 2017]. http://www.ligatus.org.uk/lob/concept/4122 [dostęp: 30 maja 2017].
- Szirmai J. A., The Archeology of medieval bookbinding, Hants 1999, s. 206-207.
Autor: M.P.B.
