Kamienienie książek

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj

Kamienienie książek

(właść. konsolidacja książek) (ang. books consolidation, fr. lapidification)

Kamienienie książek na podłożu papierowym

Zniszczenie to dotyczy książek, które uległy zalaniu lub przez długi czas pozostawały zawilgocone. Nastąpiły w nich rozległe zmiany związane z obfitym wzrostem drobnoustrojów. Na papierze występują w tych miejscach zmiany barwne, pokrywa go gruba warstwa pleśni przerastająca często cały blok. Synergiczne działanie wilgoci i drobnoustrojów powoduje, że książka zmienia się w formę bezpostaciową, a blok pozbawiony jest budowy kartkowej. Książka jest przerośnięta w całości przez drobnoustroje i przepojona śluzowatymi, klejącymi substancjami, będącymi półproduktami rozkładu celulozy oraz śluzami pochodzenia grzybowego. W miarę obsychania zniszczone przez drobnoustroje miejsca zmieniają się w czarny, twardy, skurczony fragment, nie poddający się rozdzieleniu.

Zniszczenie to dotyczy wyłącznie książek wykonanych z papierów ręcznie czerpanych. Papiery maszynowe, dzięki nierozpuszczalnemu w wodzie klejowi żywicznemu, są niewrażliwe na te procesy.

Kamienienie książek na podłożu pergaminowym

Zniszczenie to dotyczy książek, które uległy zalaniu lub przez długi czas pozostawały zawilgocone. Pergamin jest skórą nie garbowaną, pod względem chemicznym jest białkiem włóknistym. Łatwo chłonie wilgoć, zaś oddaje ją pomału. W warunkach zawilgocenia jest doskonałym materiałem, na którym chętnie rozwijają się bakterie właściwe, promieniowce i grzyby. Pierwszym etapem jego rozkładu jest zniszczenie struktury włóknistej. W wyniku tego pergamin zamienia się w śluzowatą pulpę. Śluzowate, żelatynopodobne produkty rozkładu wsiąkają w otaczające zniszczone miejsca, powodując przesycenie fragmentów w obrębie zacieku. Po wyschnięciu w miejscach tych znajdują się zacieki, są one skurczone, posiadają przeważnie czarne przebarwienia.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Czerwona korozja
Foxing
Płowienie
Puszysta destrukcja
Zniszczenia kodeksów

Grafika

Przypisy

  1. Strzelczyk Alicja, Charakterystyka zniszczeń mikrobiologicznych w zabytkowych książkach, w: Notes Konserwatorski 1, Warszawa, 1998, s. 36-50.
  2. Strzelczyk Alicja, Karbowska Joanna, Mikrobiologiczny rozkład zabytkowych pergaminów, w: Post Microbiol. 1993, XXXII, t. 1-2, s. 19-32.

Autor: M.P.B.