Delfin
Spis treści
Delfin
(ang. dolphin, franc. Dauphin, niem. Delphin)
Wywodzący się ze sztuki starożytnej i rozpowszechniony w renesansie motyw dekoracyjny symbolizujący m.in. wierność i fortunę, ale też Chrystusa Zbawiciela. Zazwyczaj poddany silnej stylizacji, na oprawach nowożytnych ukazywany jako autonomiczny motyw wprzęgany w dekorację okładzin, jako woluta o formach zoomorficznych, jako antytetyczne zamknięcie motywu fontanny (na oprawach północnowłoskich 1 ćw. XVI w.). Jako element ram ornamentalnych (dwa delfiny spięte opaską naprzemiennie z kwiatonem) widnieje na niektórych oprawach dla Jeana Groliera. W introligatorstwie włoskim XVI w. pojawiał się u stóp Fortuny. Między schyłkiem XVI a ok. poł. XVII w. motyw d. wkomponowywano w spirale na włoskich i italianizujących oprawach à la fanfare (w tym na dziełach polskich). Na oprawach francuskich XVI-XVIII w. jako godło superekslibrisowe lub motyw dekoracyjny odnoszący się do delfina (następcy tronu). Ukazany na grupie opraw ksiąg z 2 poł. XVI w. dla króla Hiszpanii Filipa II.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Antytetyczny układ dekoracyjny
Fortuna
Zoomorficzne motywy
Grafika
Delfin u stóp Fortuny, dekoracja renesansowej oprawy włoskiej z XVI w., repr. wg: Fürstenberg, De Marinis 1966, s. 136-137
Delfin w obrębie dekoracji ornamentalnej na plakiecie zdobiącej oprawę renesansową, XVI w.
Motywy delfinów wkomponowane w spirale zdobiące polską oprawę à la fanfare z 1628 r.
Motyw delfina na oprawie należącej do następcy tronu Francji, 2 poł. XVI w.
Przypisy
- Nixon 1965, tabl. A/12, III;
- Fürstenberg, De Marinis 1966, s. 136-137;
- Lewicka-Kamińska 1972, tabl. XI;
- Devaux 1977, s. 60;
- Carvin 1988, nr kat./il. A.110, AV.1054;
- Hobson 1989, s. 163-164;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 9;
- Macchi F. i L. 2002, s. 120-121;
- Cordonnier 2017, nr kat. 37.
Autor: A.W.
